by Σχης (εα) Δημήτριος Κωνσταντινίδης
MS National Grand Strategy, NDU Washington D.C
MBA, Πανεπιστήμιο Μακεδονίας
Εχθές μετά την τραγική εξέλιξη της πυρκαγιάς στην Αθήνα ο Κύριος Πρωθυπουργός μετέβη στο Ενιαίο Συντονιστικό Κέντρο Επιχειρήσεων και Διαχείρισης Κρίσεων του υπουργείου Πολιτικής Προστασίας και ενημερώθηκε για την πορεία της πυρκαγιάς στην Αττική. Είναι όμως δουλεία του πρωθυπουργού να σβήσει την φωτιά; Δεν θα μπορούσε να ενημερωθεί τηλεφωνικά; Θα περίμενε κανείς από τον Πρωθυπουργό της χώρας να πάρει την μάνικα και να σβήνει φωτιές; Ή όλο αυτό είναι το αποτέλεσμα μιας επικοινωνιακής πολιτικής; Και ποια είναι τελικά η δουλεία του ηγέτη;
Ο ηγέτης είναι αυτός που βλέπει αυτό που έρχεται πριν αυτό να συμβεί. Ηγέτης είναι αυτός που οργανώνει το σύστημα, έτσι ώστε αυτό να είναι έτοιμο να ανταποκριθεί σε οποιαδήποτε απαίτηση και κρίση. Εκεί ακριβώς τελειώνει η δουλεία του ηγέτη. Έτσι όταν η κρίση εμφανιστεί ο ηγέτης δεν έχει να κάνει τίποτα άλλο από το να παρευρίσκεται κοντά στους ανθρώπους και να τους συμπαραστέκεται. Γιατί απλά τα είχε οργανώσει όλα εκ των προτέρων. Τι είναι όμως το σύστημα; Πριν απαντήσω σε αυτό το ερώτημα, θα αναφερθώ στις έννοιες της αποτελεσματικότητας και της αποδοτικότητας. Οι οποίες αποτελούν το αλφαβητάρι του ικανού ηγέτη. Για να κάνω κατανοητές τις παραπάνω λέξεις, θα μου επιτρέψετε να χρησιμοποιήσω ένα πολύ απλοϊκό παράδειγμα. Ας υποθέσουμε ότι θέλω να σκοτώσω μια αρκούδα. Ο θάνατος της αρκούδας είναι το επιθυμητό αποτέλεσμα (αποτελεσματικότητα). Έχω πολλούς τρόπους να πετύχω τον θάνατο της αρκούδας. Ο ένας είναι να την πλησιάσω και με μια θηλιά που θα της βάλω στον λαιμό να την πνίξω. Άλλος τρόπος είναι να την πλησιάσω και να την σφάξω με ένα μαχαίρι. Ένας άλλος τρόπος είναι να της ρίξω ένα πυρηνικό όπλο, από μεγάλη απόσταση, και να την εξαϋλώσω. Όλοι οι παραπάνω τρόποι είναι αποτελεσματικοί διότι όλοι πετυχαίνουν το επιθυμητό αποτέλεσμα. Το πρόβλημα είναι η αποδοτικότητα. Αν και ο πρώτος τρόπος είναι αναμφίβολα ο φθηνότερος από όλους, υπάρχει μεγάλη πιθανότητα ως βεβαιότητα να με φάει η αρκούδα και να μην πετύχω το αποτέλεσμα. Κατά συνέπεια δεν πρέπει να πλησιάσω και πολύ κοντά. Αν όμως επιλέξω να την σκοτώσω με το πυρηνικό όπλο, ναι μεν δεν θα κινδυνεύσω αλλά το κόστος θα γίνει τεράστιο (αποδοτικότητα). Άρα πρέπει να βρω πως θα σκοτώσω την αρκούδα χωρίς να κινδυνέψω να με φάει, και χωρίς να σπαταλήσω δυσανάλογα πολλά χρήματα. Λογικά σκεπτόμενος θα καταλήξω στο συμπέρασμα ότι ο καλύτερος τρόπος να σκοτώσω την αρκούδα είναι ένα κυνηγητικό τυφέκιο από μεγάλη απόσταση. Αν και το παράδειγμα είναι πολύ απλό με βοηθάει όμως να καταλάβω ότι οι πόροι που έχει στην διάθεση του ο κάθε ηγέτης είναι πεπερατοί και όχι άπειροι. Ο ηγέτης λοιπόν θα πρέπει να ξέρει πώς θα χρησιμοποιήσει τα μέσα που έχει στην διάθεση του για να πετύχει το επιθυμητό αποτέλεσμα. Ας επιστρέψουμε τώρα στην θεωρία συστημάτων και την δουλεία του ηγέτη.
Το σύστημα λοιπόν, είναι ένα σύνολο αλληλεπιδρώμενων στοιχείων, τα οποία είναι συνεκτικά οργανωμένα, έτσι ώστε να μπορούν να πετυχαίνουν κάποιο συγκεκριμένο αποτέλεσμα. Το ποιο απλό παράδειγμα συστήματος είναι ο αποταμιευτήρας νερού, ο οποίος έχει εισροή νερού από ποτάμια και εκροή νερού στην κατανάλωση και αποστολή του είναι η κάλυψη των αναγκών σε νερό της πόλης. Τι ίδιο το κράτος είναι ένα σύστημα το οποίο αποτελείται από τον ηγέτη (πρωθυπουργό), τους ανθρώπους (πολίτες), διαδικασίες (νόμοι), μηχανήματα και τον σκοπό ή εάν θέλετε την αποστολή του συστήματος (κράτος). Η αποστολή λοιπόν του κράτους, είναι η ευημερία των πολιτών. Στην συγκεκριμένη περίπτωση, ο πρωθυπουργός έχει στην διακριτική του ευχέρεια όλα τα χρήματα, όλο το προσωπικό και όλα τα μηχανήματα που διαθέτει το κράτος. Αποστολή του είναι να τα χρησιμοποιήσει με τον ποιο αποδοτικό και αποτελεσματικό τρόπο, έτσι ώστε να πετύχει την ευημερία των πολιτών. Στην ευημερία των πολιτών, συμπεριλαμβάνεται η ασφάλεια τους από οποιεσδήποτε φυσικές καταστροφές, καθώς και η προστασία της περιουσία τους. Για να το πετύχει αυτό ο πρωθυπουργός πρέπει να επιλέξει τους ικανότερους των Ελλήνων και να τους βάλει στο επιτελείο του. Και αυτό γιατί ο σημαντικότερος και ποιο αξιόπιστος δείκτης της ικανότητας ενός ηγέτη, είναι οι ικανότητα των ανθρώπων που επιλέγει να έχει δίπλα του. Αφού το κάνει αυτό, θα πρέπει να προβλέψει όλες τις πιθανές καταστροφές που μπορούν να συμβούν από πυρκαγιές, σεισμούς, πλημύρες και πολέμους. Και να προετοιμάσει το σύστημα που λέγεται κράτος έτσι ώστε να ανταποκριθεί σε οποιαδήποτε απαίτηση. Όταν λοιπόν βλέπεις ότι κάθε χρόνο καίγεται ολόκληρη η χώρα. Το πρώτο που πρέπει να κάνεις, πριν να έρθει η επόμενη καταστροφή είναι να δώσεις στο προσωπικό της πυροσβεστικής υπηρεσίας τον καλύτερο εξοπλισμό που υπάρχει. Πρέπει δηλαδή να αγοράσεις πολλά και μεγάλα αεροσκάφη με δυνατότητα ρίψης πολλών τόνων νερού. Πρέπει να αγοράσεις drone πυροσβέστες. Πρέπει να αγοράσεις επιβραδυντικό υγρό και άλλα σύγχρονα πυροσβεστικά μέσα. Στην συνέχεις πρέπει να επιλέξεις με προσοχή την επικεφαλής του πυροσβεστικού σώματος. Χωρίς να λαμβάνεις υπόψη σου τις κομματικές του περγαμηνές ή τις κομματικές του γνωριμίες και διασυνδέσεις. Τα μοναδικά κριτήρια επιλογής του, θα πρέπει να είναι οι οργανωτικές και διοικητικές του ικανότητες. Αφού λοιπόν επιλέξεις τον καταλληλότερο άνθρωπο, και του δώσεις την εξουσία να κάνει όσες αλλαγές απαιτούνται για την εύρυθμη λειτουργεία του συστήματος της πυροσβεστικής. Και αφού του διαθέσεις όλα τα αναγκαία μέσα για την εκπλήρωση της δικιάς του αποστολής. Η εργασία σου σαν πρωθυπουργός έχει τελειώσει. Μπορείς άνετα να πας διακοπές. Γιατί ότι και να συμβεί το σύστημα θα ανταποκριθεί. Αν δεν τα κάνεις όμως όλα αυτά, τότε πολύ λυπάμαι αλλά, ακόμα και εάν πιάσεις την μάνικα και σβήσεις ένα ολόκληρο δάσος. Δεν θα μπορέσεις ποτέ να κερδίσεις πίσω την χαμένη σου αξιοπιστία. Είναι θέμα χρόνου, οι πολίτες να σου γυρίσουν την πλάτη, γιατί απλά τους άφησες στην τύχη τους.
Κύριε Πρωθυπουργέ, με δεδομένη την οικονομική δυσπραγία που αντιμετωπίζει η χώρα μας δεν μπορώ να γνωρίζω ποιες είναι οι προτεραιότητες για αγορά εξοπλισμού. Όμως εάν δεν μπορείτε να αγοράσετε 20 αεροπλάνα, αγοράστε τουλάχιστον 10. Γιατί το επόμενο καλοκαίρι είναι ήδη εδώ.
