by Γράφει: Ο Ταξίαρχος ΠΑ (εα) Χαράλαμπος Παπασπύρος*
Η πρόσφατη εξαγορά της Ελληνικής Βιομηχανίας Οχημάτων (ΕΛΒΟ) από τον ισραηλινό όμιλο SK Group, που απέκτησε το 100% των μετοχών της, σηματοδοτεί μια σημαντική εξέλιξη για την εγχώρια αμυντική και βιομηχανική πραγματικότητα. Το γεγονός ότι η εταιρεία περνάει εξ ολοκλήρου στα χέρια ενός ιδιωτικού διεθνούς ομίλου δεν αλλάζει κατ’ ανάγκη τις ισορροπίες ελέγχου, άλλωστε μέχρι πρότινος το σχήμα των Ισραηλινών επενδυτών κατείχε ήδη το 79%, αλλά εγείρει κρίσιμα ερωτήματα για το μέλλον της παραγωγής, της εξαγωγικής στρατηγικής και της αξιοποίησης της ελληνικής αμυντικής βιομηχανίας από το ίδιο το ελληνικό κράτος.
Το ζητούμενο δεν είναι μόνο το ιδιοκτησιακό. Το πραγματικό στοίχημα είναι εάν η ΕΛΒΟ θα καταφέρει να παράξει προϊόντα υψηλής προστιθέμενης αξίας και εάν αυτά θα επιλεγούν και θα στηριχθούν από το Υπουργείο Εθνικής Άμυνας (ΥΠΕΘΑ) και τα υπόλοιπα αρμόδια υπουργεία.
Η στρατηγική σημασία της ΕΛΒΟ
Η ΕΛΒΟ ιδρύθηκε με σκοπό να καλύψει τις ανάγκες της χώρας σε στρατιωτικά και πολιτικά οχήματα ειδικού σκοπού, μειώνοντας την εξάρτηση από ξένους προμηθευτές. Στην πορεία, η εταιρεία ανέπτυξε δυνατότητες παραγωγής που εκτείνονται από στρατιωτικά οχήματα μέχρι λεωφορεία και φορτηγά, αποτελώντας έναν από τους ελάχιστους φορείς στην Ελλάδα με τεχνογνωσία στον τομέα της βαριάς βιομηχανίας οχημάτων.
Η στρατηγική της σημασία δεν περιορίζεται μόνο στην κάλυψη αμυντικών αναγκών. Η ΕΛΒΟ μπορεί να λειτουργήσει και ως κόμβος για την ανάπτυξη βιομηχανικών συνεργασιών, την προώθηση της καινοτομίας, τη δημιουργία θέσεων εργασίας υψηλής εξειδίκευσης και την ενίσχυση της ελληνικής οικονομίας μέσω εξαγωγών.
Η εξαγορά από την SK Group, έναν όμιλο με διεθνή εμπειρία σε τομείς αιχμής όπως η άμυνα, η ναυπηγία και οι υποδομές, μπορεί να προσφέρει νέα ώθηση. Το κρίσιμο ερώτημα όμως είναι: θα αξιοποιήσει το ελληνικό κράτος την ευκαιρία αυτή για να στηρίξει πραγματικά την εταιρεία;
Η ελληνική αμυντική βιομηχανία σε σταυροδρόμι
Η κατάσταση στην ελληνική αμυντική βιομηχανία είναι εδώ και χρόνια δύσκολη. Εταιρείες όπως τα Ελληνικά Αμυντικά Συστήματα (ΕΑΣ) και η ίδια η ΕΛΒΟ βρέθηκαν αντιμέτωπες με οικονομικά προβλήματα, έλλειψη παραγγελιών και απουσία ενός μακροπρόθεσμου στρατηγικού σχεδίου.
Η Ελλάδα, παρά το γεγονός ότι διαθέτει υψηλές αμυντικές δαπάνες ως ποσοστό του ΑΕΠ, εξακολουθεί να βασίζεται κατά κύριο λόγο σε εισαγωγές από ΗΠΑ, Γερμανία, Γαλλία και άλλες χώρες. Η λογική του «αγοράζω τα πάντα απ’ έξω» έχει οδηγήσει σε τεράστια εκροή πόρων και σε συρρίκνωση της εγχώριας παραγωγικής βάσης.
Η ΕΛΒΟ, αντί να αποτελεί εργαλείο αυτάρκειας και τεχνολογικής ανάπτυξης, συχνά έμενε στο περιθώριο, χωρίς σταθερό ρόλο στον εξοπλιστικό σχεδιασμό της χώρας.
Το νέο πλαίσιο με την SK Group
Με την ανάληψη του πλήρους ελέγχου από την SK Group, ανοίγει η δυνατότητα αναβάθμισης της ΕΛΒΟ σε διεθνές κέντρο παραγωγής και εξαγωγών. Το γεγονός ότι η Ελλάδα θα φιλοξενεί την πρώτη επιχειρησιακή βάση του ομίλου στην Ευρώπη είναι σημαντικό, καθώς μπορεί να φέρει τεχνογνωσία, κεφάλαια και πρόσβαση σε διεθνείς αγορές.
Ωστόσο, αυτό από μόνο του δεν αρκεί. Η εμπειρία δείχνει ότι χωρίς σταθερές και μεγάλες εγχώριες παραγγελίες, οι αμυντικές βιομηχανίες δυσκολεύονται να σταθούν. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελούν οι καθυστερήσεις και οι ακυρώσεις προγραμμάτων που αφορούσαν οχήματα ή λεωφορεία που θα μπορούσαν να κατασκευαστούν στην Ελλάδα.
Η πρόκληση λοιπόν είναι διπλή:
Να διαμορφωθεί στρατηγικό πλάνο που να εντάσσει την ΕΛΒΟ στον μακροπρόθεσμο σχεδιασμό των ελληνικών Ενόπλων Δυνάμεων και του ευρύτερου δημόσιου τομέα.
Να δημιουργηθούν συνεργασίες με πανεπιστήμια, ερευνητικά κέντρα και μικρομεσαίες επιχειρήσεις για την ανάπτυξη νέων προϊόντων.
Η αναγκαιότητα στρατηγικής για την εγχώρια βιομηχανία
Η στήριξη της ΕΛΒΟ πρέπει να ενταχθεί σε μια συνολικότερη στρατηγική για την ελληνική αμυντική βιομηχανία. Αυτό σημαίνει:
- Καθορισμός εθνικών προτεραιοτήτων: Ποιους τύπους οχημάτων, συστημάτων και τεχνολογιών θέλουμε να παράγουμε στην Ελλάδα;
- Κατάρτιση σχεδιασμού απαιτήσεων σε βάθος δεκαετίας, ώστε οι εταιρείες του χώρου να σχεδιάσουν και επενδύσουν
- Χρηματοδότηση έρευνας και ανάπτυξης: Η καινοτομία δεν έρχεται χωρίς επενδύσεις σε R&D.
- Δημιουργία οικοσυστήματος: Συνεργασίες με start-ups και ξένες εταιρείες για παραγωγή λύσεων αιχμής.
- Εξαγωγική στρατηγική: Η ΕΛΒΟ πρέπει να στοχεύσει σε αγορές της ΕΕ αλλά και της Μέσης Ανατολής, της Αφρικής και των Βαλκανίων.
Μόνο έτσι θα μπορέσει η Ελλάδα να σπάσει τον φαύλο κύκλο της εξάρτησης από το εξωτερικό και να αποκτήσει πραγματική βιομηχανική ισχύ.
Η εξαγορά της ΕΛΒΟ από την SK Group είναι μια ευκαιρία αλλά και μια πρόκληση. Η ευκαιρία αφορά την εισροή κεφαλαίων, τεχνογνωσίας και εξαγωγικών προοπτικών. Η πρόκληση έγκειται στην ανάγκη το ελληνικό κράτος να πάψει να αντιμετωπίζει την εγχώρια αμυντική βιομηχανία ως «δεύτερη επιλογή» και να τη στηρίξει με συγκεκριμένες παραγγελίες και στρατηγική.
Αν συνεχιστεί η τακτική του «αγοράζω τα πάντα από το εξωτερικό», τότε ούτε η ΕΛΒΟ ούτε άλλες βιομηχανίες θα μπορέσουν να επιβιώσουν, ανεξάρτητα από το ποιος είναι ο ιδιοκτήτης τους. Αν, αντίθετα, διαμορφωθεί ένα συνεκτικό σχέδιο που θα συνδέει την εθνική άμυνα με την εγχώρια παραγωγή, τότε η ΕΛΒΟ μπορεί να εξελιχθεί σε πυλώνα αυτάρκειας, ανάπτυξης και καινοτομίας.
Η επιλογή είναι μπροστά μας. Και θα κρίνει αν η Ελλάδα θα έχει μέλλον ως χώρα με δική της βιομηχανική βάση ή θα συνεχίσει να είναι απλώς ένας εισαγωγέας τεχνολογίας.
*Ex. Vice President at Hellenic Aerospace Industry SA
Secretary General Hellenic Aerospace & Defense Industries Group
