officers

Αξιολόγηση Αξιωματικών Ενόπλων Δυνάμεων

Μοιραστείτε το άρθρο στα Social Media

Κρίσεις στις Ένοπλες Δυνάμεις

Γράφει : Ο Σχης (εα) Δημήτριος Κωνσταντινιδης*

Είναι κοινός τόπος για όλους ότι στο στράτευμα επικρατεί αναξιοκρατία. Οι μόνοι που πιστεύουν ότι οι κρίσεις στις Ένοπλες Δυνάμεις είναι αξιοκρατικές είναι οι μετέχοντες στο ΚΥΣΕΑ. Και αυτό γιατί θέλουν να παινέψουν το σπίτι τους για να μην πέσει και τους πλακώσει. Όπως ακριβώς λέει η σοφή λαϊκή παροιμία. Που είναι όμως η αλήθεια και πόσο αντικειμενική, αποτελεσματική και κυρίως αποδοτική είναι αυτή η αξιολόγηση;

Κάθε χρόνο λοιπόν ο κάθε Διοικητής η Διευθυντής αξιολογεί τους υφισταμένους του. Πώς το κάνει αυτό; Απλά σε ένα τυποποιημένο έντυπο γράφει την δική του άποψη αποτυπωμένη σε έναν αριθμό από το μηδέν μέχρι το εκατό. Τα έντυπα αυτά υποβάλλονται στο ΓΕΣ στην Αθήνα όπου κρατούνται για αρκετά χρόνια. Πολλές φορές μάλιστα επιστρέφονται στις Μονάδες προκειμένου να διορθωθούν μικρό-λάθη, δημιουργώντας ακόμα μεγαλύτερο κόστος.

Το όλο σύστημα είναι τόσο λάθος που οι δικηγόροι βρήκαν πεδίο δόξας λαμπρό και το εκμεταλλεύτηκαν όσο δεν πάει. Έτσι δημιουργήθηκαν νομικά γραφεία τα οποία με εντολή αδικημένων αξιωματικών αναλαμβάνουν να κάνουν αγωγή στο δημόσιο για να διεκδικήσουν αποζημιώσεις προς όφελος των πελατών τους. Αποτέλεσμα όλων αυτών, τα δικαστήρια δικαιώνουν τους ενάγοντες και τους προάγουν όλους σε Αντιστράτηγους. Για αυτό άλλωστε εάν πετάξεις πέτρα στου Παπάγου, θα πετύχεις Στρατηγό. Το πρόβλημα προφανώς γιγαντώθηκε και ανάγκασε την ηγεσία να αλλάξει την κλίμακα βαθμολογίας η οποία μέχρι τα μέσα της δεκαετίας του 2000 περίπου ήταν από μηδέν μέχρι δέκα. Και να την κάνει από μηδέν μέχρι εκατό. Και ενώ στο παρελθόν το σύνολο των Αξιωματικών έπαιρναν βαθμολογίες από το 6 μέχρι το δέκα. Τώρα παίρνουν από το 90 μέχρι το 100. Με αυτό τον τρόπο κορόιδεψαν ενδεχομένως κάποιους Αξιωματικούς, αλλά όχι τους δικηγόρους οι οποίοι συνεχίζουν να αισχροκερδούν σε βάρος και των Αξιωματικών αλλά και του κράτους. Το κράτος βέβαια το γνωρίζει αυτό, αλλά συνεχίζει να το επιτρέπει πρώτον για να δώσει εισόδημα στους δικηγόρους και δεύτερον γιατί ένα μεγάλο ποσοστό των βουλευτών είναι δικηγόροι. Άρα το σύστημα αξιολόγησης δεν είναι αποδοτικό. Πώς όμως φτάσαμε εδώ;

Αυτό το απαρχαιωμένο σύστημα βασίζεται στον Ford (της γνωστής αυτοκίνητό βιομηχανίας). Ο οποίος θεωρούσε κάθε εργαζόμενο στην επιχείρηση του, ως ένα ακόμα γρανάζι της γραμμής παραγωγής. Τα υπό κατασκευή αυτοκίνητα περνούσαν από μια γραμμή, όπου κάθε εργαζόμενος πρόσθετε κάποιο κομμάτι ή έκανε μια εργασία και στην συνέχεια το αυτοκίνητο πήγαινε στον επόμενο εργαζόμενο. Είχε μάλιστα δηλώσει ότι τα αυτοκίνητα του μπορούσαν να έχουν όποιο χρώμα ήθελε ο πελάτης, αρκεί αυτό να ήταν το μαύρο χρώμα. Τη εποχή εκείνη η αλλαγή του χρώματος ήταν πολύ κοστοβόρα διαδικασία και απαιτούσε πολύ χρόνο. Κατά την διάρκεια του οποίου η παραγωγή αυτοκινήτων σταματούσε πλήρως. Σήμερα όμως τα πράγματα αλλάξανε τόσο πολύ ώστε ο οδηγός να έχει την δυνατότητα να αλλάζει ο ίδιος το χρώμα του αυτοκινήτου του κάθε ημέρα, από μια εφαρμογή στο κινητό του. Παρόλα αυτά πολλές ιδιωτικές και δημόσιες εταιρίες, μεταξύ των οποίων και ο Ελληνικός Στρατός, συνεχίζουν αυτή την νοοτροπία αξιολογήσεων. Γιατί το κάνουν αυτό; Μα για τον απλούστατο λόγο ότι πρώτον δεν γνωρίζουν τι άλλο να κάνουν, και με τί να αντικαταστήσουν αυτή την διαδικασία. Και δεύτερον και κυριότερο γιατί οι ανίκανοί ηγέτες χρειάζονται ένα σύστημα ελέγχου και εκφοβισμού του προσωπικού. Η δε Σχολή Ευελπίδων αντί να αποτελεί το φυτώριο των ηγετών του έθνους. Αντί όταν γίνετε μάθημα ηγεσίας στην Σχολή Ευελπίδων, να τρέχουν καθηγητές και φοιτητές όλων των πανεπιστημιακών προγραμμάτων διοίκησης και ηγεσίας να παρακολουθήσουν και να μάθουν. Κατάντησε ένα απλό ίδρυμα παροχής άχρηστων γνώσεων για δημοσίους υπαλλήλους που καμία σχέση δεν έχουν με ηγέτες. Ας επανέλθουμε όμως στο μοντέλο του Ford και να δούμε γιατί αυτό το μοντέλο δεν μπορεί να χρησιμοποιηθεί στις Ένοπλες Δυνάμεις. Και γιατί οποιοσδήποτε κάνει προσφυγή στις αποφάσεις του ΚΥΣΕΑ μπορεί να δικαιωθεί. Όπως ανέφερα και παραπάνω το μοντέλο μπορεί να εφαρμοστεί μόνο σε απλές εργασίες που απαιτούν συγκεκριμένες και μετρήσιμες διαδικασίες. Πώς όμως μπορεί κάποιος να μετρήσει την απόδοση ενός ηγέτη σε ένα πολύπλοκο και πολυδιάστατο περιβάλλον; Πώς μπορεί κάποιος να μετρήσει την ικανότητα διοίκησης ενός Διοικητή Μονάδος όταν αυτό ο Διοικητής δεν έχει καμία εξουσία να αλλάξει το οτιδήποτε στην Μονάδα του; Και όταν όλες οι εντολές έρχονται από τα Γενικά Επιτελεία και τους Αρχηγούς; Με δεδομένο μάλιστα οτι όλες αυτές οι βαθμολογίες είναι εντελώς υποκειμενικές, καταρρίπτονται πανεύκολα μέσα στις δικαστικές αίθουσες. Άρα το σύστημα αξιολόγησης δεν είναι ούτε αποτελεσματικό. Ποιος είναι όμως υπεύθυνος για αυτή την κατάσταση; Σαφέστατα οι κύριοι Αρχηγοί των Γενικών Επιτελείων και ο Αρχηγός του ΓΕΕΘΑ.

Δεν ξέρω εάν ο σημερινός ΑΓΕΕΘΑ γνωρίζει καλά τα ηλεκτρονικά συστήματα ή όχι. Αυτό όμως που ξέρω είναι ότι ο στρατιωτικός ηγέτης μικρών κλιμακίων πρέπει να έχει περισσότερες τεχνικές γνώσεις ενώ ο Στρατηγός πρέπει να έχει ικανότητα διοίκησης και αντίληψη. Το επιβεβαιώνει άλλωστε και η ετοιμολογία της λέξης. Στρατηγός είναι αυτός που ηγείται του Στρατού. Δεν είναι όμως μόνο η ετοιμολογία της λέξης. Το 1955 ο Καθηγητής Διοίκησης Επιχειρήσεων R.L. Katz δημοσίευσε μια εργασία, σύμφωνα με την οποία τα κατώτερα στελέχη μιας επιχείρησης απαιτείται να έχουν περισσότερες τεχνικές γνώσεις και λιγότερο αντίληψη της καταστάσεως. Από την άλλη πλευρά τα ανώτατα στελέχη δεν χρειάζεται να έχουν πολλές τεχνικές γνώσεις, εφόσον βέβαια, πρώτον μπορούν να δουν την επιχείρηση σαν σύνολο, δεύτερον μπορούν να αντιληφθούν πώς οι διάφοροι παράγοντες επηρεάζουν την παραγωγή και τέλος διαθέτουν ικανότητες διαχείρισης ανθρώπων, δηλαδή είναι ηγέτες. 

Αν πράγματι οι Αρχηγοί ήταν ηγέτες, θα έπρεπε να θέσουν ως πρωταρχικό τους στόχο την αξιολόγηση των στελεχών και το σχέδιο διαδοχής. Γιατί όμως το σχέδιο διαδοχής είναι τόσο σημαντικό; Κανένας δεν αμφισβητεί ότι ο Μέγας Αλέξανδρος υπήρξε ο μοναδικός Στρατηγός σε όλη την παγκόσμια ιστορία που δεν έχασε καμία μάχη. Κανένας δεν αμφισβητεί ότι έφτιαξε μια αυτοκρατορία που έφτασε μέχρι το τέλος του τότε γνωστού κόσμου. Όμως αμέσως μετά τον θάνατο του η αυτοκρατορία διαλύθηκε στα εξόν συνετέθη επειδή οι διάδοχοι του δεν υπήρξαν αντάξιοι του μεγάλου στρατηλάτη˙ ο οποίος σημειωτέον δεν είχε φροντίσει για την διαδοχή του. Υπάρχουν λοιπόν δύο είδη διοικήσεως, αυτή που βασίζεται ολοκληρωτικά στην προσωπικότητα του ηγέτη (Μέγας Αλέξανδρος, Hannibal, κ.α) και αυτή που βασίζεται στην οργάνωση του συστήματος διοικήσεως. Χαρισματικοί ηγέτες που ενστερνιστήκαν το πρώτο είδος διοίκησης θαυματούργησαν σε όλο το διάβα του χρόνου όμως οι αυτοκρατορίες τους κατέρρευσαν αμέσως μετά τον θάνατο τους, όπως κατέρρευσε και αυτή του Μεγάλου Αλεξάνδρου. Από την άλλη πλευρά, αυτοκρατορίες που οργανώθηκαν συστηματικά, μπορεί να μην θαυματούργησαν, αλλά συνέχισαν την πορεία τους ακόμα και μετά τον θάνατο του ιδρυτή τους. Για αυτό τον λόγο ο ηγέτης κάθε οργανισμού θα πρέπει να φροντίζει για το σχέδιο διαδοχής του. Θα πρέπει δηλαδή πριν φύγει να έχει προετοιμάσει τον επόμενο ηγέτη. Η επιλογή του ηγέτη είναι το δυσκολότερο καθήκον που βαραίνει τους ώμους του. Με δεδομένο δε ότι όλα τα μάτια των υφισταμένων του, παρακολουθούν αυστηρά το τι κάνει κα το τι λέει. Η επιλογή αυτή θα πρέπει να γίνεται όσο το δυνατόν αξιοκρατικά. Έτσι ώστε κανένας να μην αισθάνεται αδικημένος.

Κύριοι Αρχηγοί, σε λίγες ημέρες θα κληθείτε να αποφασίσετε για την νέα ηγεσία του Στρατεύματος. Όλο τον περασμένο χρόνο δεν κάνατε τίποτα για να προετοιμάσετε αυτή την διαδικασία. Πριν υπογράψετε αυτά τα χαρτιά κοιτάξτε τον εαυτό σας στον καθρέπτη και αναρωτηθείτε πόσο αξιοκρατικές είναι αυτές οι κρίσεις. Αν η απάντηση είναι ναι, προχωρήστε άφοβα. Αν η απάντηση είναι όχι, παραιτηθείτε. Μην υποκύψετε σε πολιτικές πιέσεις και μην δικαιολογείστε σαν τραπεζοκόμες. Η ευθύνη είναι αποκλειστικά δική σας.

*MS National Grand Strategy, NDU Washington D.C

  MBA, Πανεπιστήμιο Μακεδονίας


Μοιραστείτε το άρθρο στα Social Media

Σχης (εα) Δημήτριος Κωνσταντινίδης

View all posts by Σχης (εα) Δημήτριος Κωνσταντινίδης →