by Γιατί το πλαίσιο έχει σημασία στη στρατιωτική θεωρία
Γράφει: Ο Ταγματάρχης George Fust*
Πηγή: https://mwi.westpoint.edu
Μας λένε μελετήστε τον Κλαούζεβιτς, μελετήστε και τον Τζομίνι. Μελετήστε τον Μπ. Χ. Λίντελ Χαρτ, τον Σουν Τζου και τον Τζον Μπόιντ. Η ιστορία μας έχει προσφέρει πληθώρα στρατιωτικών θεωρητικών για τους Αξιωματικούς των ενόπλων δυνάμεων από τους οποίους μπορούν να αντλήσουν γνώσεις. Κάποιοι έχουν μεγαλύτερη επιρροή από άλλους ενώ ο καθένας έχει την δική του αξία. Αλλά πρέπει να διαβάζονται στο πλαίσιο στο οποίο γράφτηκαν. Ο Αξιωματικός του σήμερα πρέπει να έρθει σε επαφή με όλους τους συγγραφείς για να αποκτήσει τις απαραίτητες γνώσεις. Μια πληρέστερη κατανόηση του ιστορικού της πηγής και της εξέλιξης της θεωρίας τους, μπορεί να βοηθήσει στην αποφυγή της λανθασμένης εφαρμογής. Η παρατήρηση της πηγής στο πλαίσιο της προέλευσής της, επιτρέπει μια πιο εκλεπτυσμένη εξέλιξη της θεωρίας. Η ιστορία προσφέρει γνώσεις αλλά ποτέ μια ολοκληρωμένη λύση. Η αν θέλετε η ιστορία προσφέρει παραδείγματα και όχι έτοιμες λύσεις.
Ο καθένας μας είναι προϊόν των εμπειριών του. Τα γεγονότα της ζωής αποτελούν τη βάση της προοπτικής και της προσέγγισης στην κατανόηση. Οι Carl von Clausewitz και Antoine-Henri Jomini παρέχουν ένα ιδιαίτερα διδακτικό παράδειγμα. Και οι δύο ανέλυσαν την ίδια ιστορία, αλλά κατέληξαν σε διαφορετικά συμπεράσματα. Παρά τις ομοιότητές τους ως Αξιωματικοί στα τέλη του δέκατου όγδοου και στον δέκατο ένατο αιώνα, η κυρίαρχη θεωρία και τα συμπεράσματά τους για τον πόλεμο διαφέρουν. Οι διαφορές μεταξύ του Jomini και του Clausewitz προέρχονται από μοναδικές προσωπικές εμπειρείες ζωής. Αυτές οι εμπειρίες καθόρισαν το πρίσμα που θα χρησιμοποιούσε ο καθένας για να αναπτύξει τη θεωρία του, η οποία, σε συνδυασμό με τα διαφορετικά κίνητρα πίσω από το γράψιμό τους, εξηγεί γιατί ο Jomini και ο Clausewitz ανέπτυξαν διαφορετικές ιδέες για τον πόλεμο. Οι επιπτώσεις αυτού του ευρήματος για τους σημερινούς Αξιωματικούς είναι σημαντικές. Όσοι βασίζονται σε αυτούς καθώς επίσης και σε άλλους θεωρητικούς του πολέμου για την επαγγελματική τους ανάπτυξη, πρέπει να επιδιώξουν να ερμηνεύσουν σωστά τις επιρροές αυτές έτσι ώστε να αποτρέψουν την κακή χρήση και να κατανοήσουν καλύτερα τις δικές τους προκαταλήψεις. Η εμπειρία οδηγεί την προοπτική. Μια ανάλυση της εμπειρίας, του φιλοσοφικού πλαισίου και των κινήτρων των Jomini και Clausewitz παρέχει μια εικόνα για την ανάπτυξη των διαχρονικών θεωριών τους και παρέχει ένα μοντέλο για τους σημερινούς επαγγελματίες.
Οι εμπειρίες που βίωσαν τόσο ο Jomini όσο και ο Clausewitz από νεαρή ηλικία είναι εντυπωσιακά διαφορετικές. (Ο επιμελημένος τόμος του Peter Paret, Makers of Modern Strategy, κάνει εξαιρετική δουλειά αναδεικνύοντας τις ζωές αυτών των ανδρών και αποτελεί την κύρια πηγή σε όλο το άρθρο.) Ο Clausewitz είδε μάχη σε ηλικία δώδεκα ετών, ενώ υπηρετούσε στον Πρωσικό στρατό. Συγκρίνετε αυτό με τον Jomini, του οποίου η πρώτη διαμορφωτική εμπειρία ήταν ως μαθητευόμενος τραπεζίτης στη Γαλλία. Ο Clausewitz ανήλθε στην στρατιωτική ιεραρχία με διάφορα μαχητικά και επιτελικά καθήκοντα. Αυτή η επαγγελματική πορεία τον εξέθεσε σε στρατηγικό σχεδιασμό και πολιτικοστρατιωτικές αποφάσεις στο υψηλότερο επίπεδο. Αντίθετα, ο Jomini δεν ανέλαβε ποτέ στρατιωτική διοίκηση και στη συνέχεια πέρασε τη ζωή του αναζητώντας την αναγνώριση που ένιωθε ότι του άξιζε. Και οι δύο άνδρες στήριξαν τις στρατιωτικές τους θεωρίες στις επιρροές των πρώιμων εμπειριών τους. Το έργο του Jomini στερείται σε μεγάλο βαθμό προοπτικής στις ευρύτερες πτυχές του πολέμου, επειδή το κύριο σημείο θέασης ήταν αυτό του αξιωματικού του επιτελείου. Επικεντρώθηκε στην πρακτική εφαρμογή της στρατολόγησης και στις γραμμές προσπάθειας σε επιχειρησιακό και τακτικό επίπεδο. Ο Κλαούζεβιτς, ωστόσο, ενδιαφερόταν για τα ολιστικά ζητήματα που περιέβαλλαν τον πόλεμο. Ο χρόνος του ως υπασπιστής ενός πρίγκιπα και η εμπειρία του στην πλευρά των ηττημένων τον οδήγησαν να αμφισβητήσει την αλληλεπίδραση πολιτικής και πολέμου. Βίωσε από πρώτο χέρι τις απρόβλεπτες τριβές που ενέχει η διεξαγωγή του πολέμου και αργότερα θα ενσωμάτωνε τους αστάθμητους παράγοντες της σύγκρουσης στο γραπτό του. Ο Πόλεμος για τον Jomini ήταν κομψός, τακτοποιημένος ακόμη και ηρωικός. Το γραπτό του αντανακλά τόσο την επιθυμία του για διοίκηση όσο και τη συστηματική φύση της εμπειρίας του ως αξιωματικός του επιτελείου. Ενώ και οι δύο άνδρες βασίζονται σε μεγάλο βαθμό στις εμπειρίες της πρώιμης ζωής τους, άλλα γεγονότα και προσωπικότητες συνέβαλαν στις διαφορές στις θεωρητικές προσεγγίσεις και τα συμπεράσματά τους.
Τόσο ο Jomini όσο και ο Clausewitz επηρεάστηκαν ιδιαίτερα νωρίς στην καριέρα τους από λέκτορες διαφορετικών φιλοσοφικών κινημάτων. Αν και δεν ήταν ιδιαίτερα αυστηρός στην προσήλωσή του σε μια συγκεκριμένη φιλοσοφία, ο Clausewitz έτεινε προς τον γερμανικό ιδεαλισμό λόγω της έκθεσής του στον Johann Gottfried Kiesewetter και τον G.W.F. Hegel. Η μελέτη του πολέμου μέσα από αυτό το πρίσμα είναι εμφανής στο στυλ γραφής του Clausewitz. Ο Clausewitz είναι πεπεισμένος ότι οι παρατηρήσεις μπορούν να μετρηθούν, αλλά ότι αυτές οι παρατηρήσεις επηρεάζονται από τον παρατηρητή και έτσι τα συμπεράσματα που εξάγονται από αυτές δεν μπορούν ποτέ να γίνουν πραγματικά γνωστά. Επιπλέον, υπάρχει ένα στοιχείο τύχης στα γεγονότα που παρατηρούνται και, ως εκ τούτου, ορισμένα ερωτήματα δεν μπορούν ποτέ να απαντηθούν πλήρως. Η χρήση της επαγωγικής λογικής μπορεί, ωστόσο, να βοηθήσει στον προσδιορισμό μιας μεγαλύτερης πιθανότητας ορθότητας, επειδή επιδιώκει να αναγνωρίσει το γνωστό από το άγνωστο. Ο πόλεμος, σύμφωνα με τον Clausewitz, είναι περίπλοκος. Η επιτυχημένη στρατηγική απαιτεί συνεχή αξιολόγηση και πνευματική ταπεινότητα. Ο Clausewitz χρησιμοποιεί αυτή τη φιλοσοφία ως το κύριο μοντέλο του για την μελέτη του πολέμου, σε έντονη αντίθεση με τον Jomini, ο οποίος αξιοποιεί ένα μοντέλο φώτισης βασισμένο στη φιλοσοφία στην οποία είχε προσκολληθεί η κύρια πνευματική του επιρροή, ο Στρατηγός Χένρι Λόιντ. Για τον Jomini, μια παρατήρηση μπορεί να δοκιμαστεί με τη λογική για να καταλήξει σε ένα συμπέρασμα. Ο κόσμος είναι ορθολογικός και ορισμένοι νόμοι υπαγορεύουν τον τρόπο λειτουργίας των πραγμάτων. Εν ολίγοις, τα προβλήματα έχουν λύσεις. Αυτό είναι ένα πιο άμεσο και οριστικό μοντέλο από αυτό του Clausewitz, επειδή το άγνωστο μπορεί να γίνει γνωστό μέσω της λογικής. Οι πρώιμες φιλοσοφικές επιρροές στους δύο άνδρες παρείχαν το πλαίσιο που θα χρησιμοποιούσαν για να εξηγήσουν τις προσωπικές τους πολεμικές παρατηρήσεις, τα ιστορικά γεγονότα και τελικά, να αναπτύξουν τα διαφορετικά συμπεράσματά τους σχετικά με τον πόλεμο.
Ο συνδυασμός εμπειρίας και φιλοσοφικού πλαισίου είναι σημαντικός, αλλά προσφέρει μια ατελή κατανόηση του γιατί οι θεωρίες του Clausewitz και του Jomini διέφεραν. Μια ανασκόπηση των κινήτρων τους για συγγραφή προσφέρει μια πιο ολοκληρωμένη εξήγηση. Οι Jomini και Clausewitz έγραψαν για σχεδόν αντίθετους λόγους. Ο Clausewitz έγραφε στο τέλος της καριέρας του ως μια μορφή στοχασμού. Επιδίωξε να κατανοήσει τις εμπειρίες του ως ένα συνολικό φαινόμενο. Η άμεση εμπλοκή του στην πλευρά των ηττημένων του πολέμου τον ώθησε να προσπαθήσει να βοηθήσει τις μελλοντικές γενιές να κατανοήσουν την ολότητα του πολέμου. Οι πολιτικοί παράγοντες παίζουν κεντρική θέση στη θεωρία του Clausewitz και η κατανόησή τους είναι απαραίτητη για τη λήψη ορθών κρίσεων. Έγραφε ως πνευματική άσκηση κυρίως για να αυξήσει την αποτελεσματικότητα των κυβερνητικών ενεργειών στην κατεύθυνση των στρατιωτικών πόρων για την επίτευξη πολιτικών στόχων. Ο Jomini, αντίθετα, άρχισε να γράφει σε νεαρή ηλικία, ενώ ήταν σε ενεργό υπηρεσία. Έγραφε για να εδραιώσει μια φήμη για τον εαυτό του και για οικονομικό κέρδος. Έγραψε αυτό που ήθελε το κοινό του: έναν οδηγό για τον πόλεμο. Αυτό οδήγησε σε ένα τυποποιημένο ύφος στη γραφή του. Η σχετική νεότητά του και η προσωπική του φιλοδοξία είναι εμφανείς σε όλα τα πρώιμα γραπτά του. Και τα δύο αντικατοπτρίζονται στο ύφος και το περιεχόμενό του. Αποτυπώνει τις αρχές του πολέμου, αλλά αποτυγχάνει να ορίσει τον ίδιο τον πόλεμο. Αναζητούσε απεγνωσμένα τη διοίκηση του πεδίου της μάχης και στη συνέχεια παρείχε ένα επιχειρησιακό εγχειρίδιο για τους διοικητές σε μια προσπάθεια να εδραιώσει τη φήμη του σε νεαρή ηλικία. Δεν είχε εμπειρία σε στρατηγικό επίπεδο και το φιλοσοφικό του πλαίσιο δεν προσφερόταν για ποιοτική ανάλυση. Εν ολίγοις, ο Jomini παρακινούνταν από το προσωπικό συμφέρον, ενώ ο Clausewitz έγραφε για βαθύτερη κατανόηση. Τα κίνητρά τους έπαιξαν καθοριστικό ρόλο στην ανάπτυξη των αντίστοιχων θεωριών τους για τον πόλεμο.
Οι Clausewitz και Jomini προσφέρουν μια συναρπαστική μελέτη περίπτωσης για να υπενθυμίσουν στους επαγγελματίες του στρατού να γνωρίζουν τις επιρροές στους συγγραφείς από τους οποίους αναζητούν πληροφορίες. Οι αρχές που προσφέρουν αυτοί – και άλλοι θεωρητικοί του πολέμου – δεν παρέχουν λύσεις, αλλά μάλλον ατομικές απόψεις για την ανάπτυξη λύσεων. Δεν πρέπει να λαμβάνονται ως έχουν, συνολικά και χωρίς αμφισβήτηση. Οι δύο εξέχοντες μελετητές που εξετάστηκαν εδώ μελέτησαν τα ίδια γεγονότα και κατέληξαν σε διαφορετικά συμπεράσματα. Αυτό θα πρέπει να χρησιμεύσει ως προειδοποίηση στους σημερινούς Αξιωματικούς να διευρύνουν το πεδίο σπουδών τους, ειδικά δεδομένου του εξέχοντος ρόλου που απολαμβάνει ο Clausewitz ως πρώτος μεταξύ ίσων στις λίστες ανάγνωσης και στα προγράμματα σπουδών της επαγγελματικής στρατιωτικής εκπαίδευσης. Υπογραμμίζει επίσης πώς το προσωπικό υπόβαθρο και η επιρροή διαμορφώνουν την προοπτική. Η εκ των προτέρων γνώση αυτού μπορεί να βοηθήσει στον εντοπισμό τυφλών σημείων και προκαταλήψεων και προσφέρει μια υπενθύμιση για τη διεξαγωγή όσο το δυνατόν περισσότερης ανάλυσης. Οι Jomini και Clausewitz ανέπτυξαν διαχρονικές θεωρίες, αλλά διαμορφώθηκαν από τις εμπειρίες τους. Οι σημερινοί αξιωματικοί θα έπρεπε να κατανοήσουν τις εμπειρίες που διαμορφώνουν τα συμπεράσματά τους και εκείνους από τους οποίους εμπνέονται.
*Αξιωματικός πληροφοριών που φοιτά αυτή τη στιγμή στο Κολλέγιο Αξιωματικών Διοίκησης και Γενικού Επιτελείου. Προηγουμένως δίδαξε στο Τμήμα Κοινωνικών Επιστημών της Στρατιωτικής Ακαδημίας των ΗΠΑ στο West Point. Είναι κάτοχος μεταπτυχιακού τίτλου στις πολιτικές επιστήμες από το Πανεπιστήμιο Ντιουκ και έχει δημοσιεύσει σε διάφορες πηγές.
