by Γράφει: Ο Απόστολος Βρατσιώτης*
Στις 22 Νοεμβρίου 1940 ὥρα 17:45, ο Ελληνικός Στρατός εισέρχεται στην Πόλη της ϞΟΡΥΤΣΑΣ και Υψώνει την Γαλανόλευκη. Μέ λιτότητα ὁ Ἰωάννης Μεταξᾶς θά σημείωνε στό Ἡμερολόγιό του τήν ἡμέρα ἐκείνη : «Ἐκυριεύσαμε τήν Κορυτσᾶν! Μεγάλη Νίκη. Ἐνθουσιασμός ἀπερίγραπτος, – Ἀπαντῶ εἰς Μουσσολίνι». Η ϞΟΡΥΤΣΑ ήταν η μεγαλύτερη Πόλη της Βορείου Ηπείρου, με πληθυσμό περίπου 35.000 κατοίκους Έλληνες Βορειοηπειρώτες.
Ήταν η δεύτερη φορά που ο Ελληνικός Στρατός την Απελευθέρωνε. Στις 18 Νοεμβρίου 1940, η διαταγή του Διοικητή της VIIIης Ελληνικής Μεραρχίας Πεζικού Υποστράτηγου Κατσιμήτρου : «Ήλθεν η ευλογημένη υπό του Θεού ημέρα κατά την οποίαν θα εκδιώξωμεν τον εχθρόν εκ του Πατρίου εδάφους. Η Μεραρχία αναλαμβάνει από σήμερον Γενικήν Αντεπίθεσιν εφ’ ολοκλήρου του μετώπου». Η κραυγή «Αέρα» συγκλόνισε τα Ηπειρωτικά βουνά. Στους Έλληνες χαμογελούσε κιόλας η ϞΟΡΥΤΣΑ. Από το ματωμένο Ημερολόγιο του Αχιλλέα Γκούμα : «Την 22αν Νοεμβρίου του 1940 διατασσόμεθα να εισέλθωμεν εις ϞΟΡΥΤΣΑΝ. Η ημέρα αυτή είναι η ημέρα της Απελευθερώσεως της Ελληνικωτάτης ϞΟΡΥΤΣΑΣ. Με Επικεφαλής τον πάντοτε δρώντα εν τω αγώνι Ταγματάρχην μας Παλαιοδημόπουλον, περί ώραν 1ην – 2αν μεσημβρινήν, εισερχόμεθα εις τα πρώτα σπίτια της ϞΟΡΥΤΣΑΣ. Από την μία άκρη της Πόλεως, έως την άλλην είχαν παραταχθή αι χιλιάδες των κατοίκων της διά να μας υποδεχθούν. Το τί συνέβη κατά την νύκτα εκείνη δέν περιγράφεται. Το ‘’Καλώς Ήλθατε’’ και το ‘’Ζήτω’’ ηκούετο από χιλιάδες στόματα. Συγκινητικότατη υπήρξεν η υποδοχή μας. Από την μεγάλη τους χαρά πολλοί εκ των κατοίκων της έκλαιον. Απ’ όπου κι αν περνούσα άφθονα τσιγάρα μας εδίδοντο εκ των Πολιτών. Εγώ δέ, τους έλεγα : «Έλληνες είστε; Έλληνες;» «Ναί, Ναί Έλληνες!!!», με έλεγαν».
Ἡ εἴδησις τῆς καταλήψεως τῆς ϞΟΡΥΤΣΑΣ ἔφθασε κατὰ τὴ διάρκεια τοῦ τακτικοῦ Ὑπουργικοῦ Συμβουλίου. Ὁ Πρωθυπουργός Ιωάννης Μεταξᾶς συνδέθηκε τηλεφωνικῶς μὲ τὸν Στρατηγὸ Πιτσίκα, γιὰ νὰ τὴν ἐπιβεβαιώση, ὁ ὁποῖος τοῦ εἶπε αὐτολεξεί : «Κύριε Πρόεδρε, ἡ Κορυτσά εὑρίσκεται εἰς χείρας τῶν Ἑλληνικῶν Στρατευμάτων. Ὁ πληθυσμός τῆς Πόλεως, Ἑλληνικός καί ἀλβανικός, ὑποδέχεται τούς ἄνδρας μέ ἐκδηλώσεις ἐνθουσιασμοῦ καί μέ Σημαίας. Ποῦ εὑρέθησαν τόσες Ἑλληνικές Σημαῖες»;
Αμέσως μετά την επιβεβαίωση, ἐμφανίσθηκε ο Πρωθυπουργός Ιωάννης Μεταξάς στὴν εἴσοδο τοῦ Ξενοδοχείου Μεγάλη Βρεταννία καὶ ἀνήγγειλε στὰ πλήθη τὴν εἴδησι μὲ φωνὴ μόλις ἀκουόμενη ἀπὸ τὴ συγκίνησι : «Ἀγαπητοί μου, ἡ ϞΟΡΥΤΣΑ κατελήφθη». Καθὼς ἐπέστρεψε στὸ γραφεῖο του συναντήθηκε μὲ τὸν Μαυρουδῆ, καὶ κατὰ τὴν ἀφήγησι τοῦ Α. Τζίφου : «οἱ δύο ἑβδομηντάρηδες φιληθήκανε σὰν μικρὰ παιδιὰ».
Ὁ Τσώρτσιλ ἔστειλε τὸ περίφημο τηλεγράφημα ποὺ τελείωνε μὲ τὴν φράσι, ἑλληνικὰ γραμμένη : «Ζήτω ἡ Ἑλλὰς». Ὁ Πάλαιρετ στὴν ἐπιστολή του ἔγραφε : «Ἡ ϞΟΡΥΤΣΑ εἶναι ἡ Πρώτη Πόλις ποὺ, ἀπὸ τὴν ἀρχὴ τοῦ πολέμου, ἀπεσπάσθη ἀπὸ τὸν ἐχθρὸ».
Στίς Η.Π.Α. ἡ ἐφημερίδα “Κῆρυξ – Βῆμα” σημείωνε : «Ὁ Ἑλληνικός Στρατός κατεδείχθη ἀντάξιος τῶν Προγόνων του. Κατήνεγκε τήν πρώτην μεγάλην Νίκην, ἡ ὁποία ἐσημειώθη κατά τόν μέγαν αὐτόν πόλεμον…».
*Head of Hellenic Hospitality
