Η ένδοξη νίκη στο Σκρα (17 Μαίου 1918)

Γράφει ο Σχης ΤΘ (εα) Β Δ Π

Στις 17/30 Μαΐου 1918 το Σώμα Στρατού Εθνικής Άμυνας, με τις μεραρχίες Σερρών, Αρχιπελάγους και Κρήτης, κατήγαγε περίλαμπρη νίκη, καταλαμβάνοντας παρά τις σοβαρές απώλειες την ισχυρή βουλγαρική αμυντική τοποθεσία, μετώπου 12 χιλ. και βάθους 1-2 χιλ. στην περιοχή του υψώματος Σκρα ντι Λέγκεν, στον νομό Κιλκίς, στα ανατολικά αντερείσματα του όρους Τζένα, δυτικά του ποταμού Αξιού . Η μεγάλη επιτυχία των ελληνικών όπλων, μια από τις σημαντικότερες νικηφόρες μάχες του Ελληνικού Στρατού κατά τη διάρκεια του Α΄ΠΠ, αποκάλυψε την υψηλή επιθετική αξία των ελληνικών στρατευμάτων και γέμισε εθνική υπερηφάνεια τους Έλληνες, που λησμόνησαν προσωρινά τα διχαστικά πολιτικά τους πάθη. 

Τα χρόνια που προηγήθηκαν

Όταν το 1914 ξέσπασε στην Ευρώπη ο Α’ ΠΠ, η Ελλάδα αρχικά τήρησε ουδέτερη στάση. Τον Αύγουστο του 1915 αποβιβάστηκαν στη Θεσσαλονίκη γαλλικά και βρετανικά στρατεύματα της «Αντάντ», υπό τη διοίκηση του Γάλλου στρατηγού Σαράιγ, τα οποία προωθούμενα βόρεια για να υποβοηθήσουν τους Σέρβους δημιούργησαν το Μακεδονικό Μέτωπο. Η «Αντάντ» ή «Τριπλή Συνεννόηση» ήταν ένα σύστημα συμμαχιών διμερών συμφωνιών μεταξύ Γαλλίας, Αγγλίας, Ρωσίας και υπήρξε η αντίπαλη παράταξη στην «Τριπλή Συμμαχία» των Κεντρικών Δυνάμεων, Γερμανίας, Αυστροουγγαρίας και Ιταλίας.

Τα συμμαχικά στρατεύματα, εξαιτίας των ισχυρότερων βουλγαρικών σχηματισμών, δεν κατόρθωσαν να συνενωθούν με τις σερβικές δυνάμεις και αναγκάσθηκαν να συμπτυχθούν νοτίως των ελληνικών συνόρων, δημιουργώντας τον Δεκέμβριο του 1915 το λεγόμενο «Περιχαρακωμένο Στρατόπεδο Θεσσαλονίκης». Τα γερμανικά και βουλγαρικά στρατεύματα έφθασαν μέχρι τα ελληνικά σύνορα, ωστόσο δεν τα παραβίασαν για πολιτικούς λόγους.

Την άνοιξη του 1916 οι Σύμμαχοι σταδιακά επαναπροωθήθηκαν προς την ελληνική μεθόριο, όπου έλαβαν εκ νέου επαφή με τον εχθρό, ενώ λίγο αργότερα οι Βούλγαροι κατέλαβαν την Ανατολική Μακεδονία.

Κατά το ίδιο χρονικό διάστημα, στο ελληνικό κράτος, η διαφορά απόψεων ανάμεσα στον πρωθυπουργό Ελευθέριο Βενιζέλο και στον βασιλιά Κωνσταντίνο Α’, για τον τρόπο αντιμετώπισης της κατάστασης, οδήγησαν σε αδιέξοδο και σε εθνικό διχασμό. Η πολιτική ηγεσία υποστήριξε τη συμμετοχή της Ελλάδας στον πόλεμο στο πλευρό της «Αντάντ», ενώ ο Θρόνος υποστήριξε τη διατήρηση της ουδετερότητας, διευκολύνοντας όμως έτσι τις επιδιώξεις της Γερμανίας. Η διένεξη οδήγησε τον βασιλιά στο να ορίσει νέα κυβέρνηση στην Αθήνα και τον Βενιζέλο στο να ηγηθεί μιας δεύτερης «Κυβέρνησης Εθνικής Άμυνας» στη Θεσσαλονίκη τον Σεπτέμβριο του 1916, μαζί με τους Παναγιώτη Δαγκλή και Παύλο Κουντουριώτη, αποστέλλοντας τα πρώτα ελληνικά τμήματα στο μέτωπο στο πλευρό των Συμμάχων.

Στις 30 Μαΐου/11 Ιουνίου 1917, μετά από απαίτηση και πίεση των Συμμάχων, ο βασιλιάς, χωρίς να παραιτηθεί επισήμως από τον Θρόνο, αυτοεξορίστηκε και βασιλιάς της Ελλάδος ανέλαβε ο δευτερότοκος γιος του, Αλέξανδρος (ο διάδοχος, Γεώργιος Β΄, θεωρήθηκε ακατάλληλος για τη διαδοχή καθώς είχε υπηρετήσει στον Γερμανικό Στρατό.) Ακολούθησε η δημιουργία ενιαίας κυβέρνησης από τον Βενιζέλο και η επίσημη είσοδος της Ελλάδας στον Α΄ΠΠ στο πλευρό των Συμμάχων.

Σχεδίαση – Προετοιμασία

Στις 22 Μαρτίου/4 Απριλίου 1918, ο ανώτερος διοικητής των συμμαχικών δυνάμεων, στρατηγός Γκυγιωμα (διαδέχθηκε τον στρατηγό Σαράιγ), διέταξε την 1^η Ομάδα Μεραρχιών να εκτελέσει ευρείας κλίμακας επιθετική επιχείρηση, με σκοπό την αγκίστρωση των εχθρικών δυνάμεων στον τομέα της. Η 1^η Ομάδα Μεραρχιών (στρατηγός Ζερόμ) είχε περιοχή ευθύνης από το χωριό Νότια μέχρι τον Αξιό ποταμό και διέθετε τη Μεραρχία Αρχιπελάγους, τη Μεραρχία Κρήτης, την 122^η Γαλλική Μεραρχία, το 1^ο Σύνταγμα Αφρικανών της 156^ης Γαλλικής Μεραρχίας και από τις 5/18 Απριλίου τη Μεραρχία Σερρών.

Έναντι αυτής υφίστατο η 5^η Βουλγάρική Μεραρχία της 1^ης Στρατιάς με συνολική δύναμη επτά συνταγμάτων. Οι εχθρικές θέσεις είχαν οργανωθεί από τον Δεκέμβριο του 1917 σε δεσπόζοντα εδαφικά σημεία και ήταν ενισχυμένες με ανθεκτικά καταφύγια και συρματοπλέγματα. Από απόψεως πυροβολικού οι Βούλγαροι διέθεταν, όπως διαπιστώθηκε από αεροπορική αναγνώριση, 88 πυροβόλα στην περιοχή του χωριού Ούμα και 52 στην περιοχή της Γευγελής. Επίσης είχαν ενισχύσει τις εφεδρείες τους, που περιελάμβαναν ένα γερμανικό και δύο έως τέσσερα βουλγάρικα συντάγματα.

Ως αντικειμενικός σκοπός της 1^ης Ομάδας Μεραρχιών τέθηκε το ύψωμα Σκρα (υψόμετρο 1.097μ), διότι αποτελούσε μια εξέχουσα της εχθρικής διατάξεως σε έδαφος που δέσποζε της περιοχής, ήταν ισχυρά οργανωμένο και είχε εξοπλιστεί με πολυβόλα και όλμους. Το σχέδιο ενεργείας προέβλεπε επίθεση σε δύο χρόνους, με εναλλαγή συνταγμάτων. Κατά τον πρώτο θα καταλαμβανόταν το ύψωμα Σκρα και κατά τον δεύτερο χρόνο η γραμμή των υψωμάτων Τουμουλούς-Σερφ Βολάν. Ως χρόνος επιθέσεως καθορίσθηκε το δεύτερο δεκαπενθήμερο του Μαΐου 1918. Όλες οι μονάδες που θα λάμβαναν μέρος στην επίθεση προωθήθηκαν σε στρατόπεδο, νότια του χωριού Σκρα, για τη συμπλήρωση της εκπαιδεύσεως και την αναπλήρωση σε άντρες και υλικά.

Διεξαγωγή

Στις 7/20 Μαΐου 1918, ο διοικητής της 1^ης Ομάδας Μεραρχιών εξέδωσε τη διαταγή επιθέσεως. Σύμφωνα με αυτήν, το Σώμα Στρατού Εθνικής Άμυνας είχε ως αποστολή να καταλάβει το ύψωμα Σκρα και να προωθηθεί 1.500 μέτρα βόρεια της γραμμής Τουμουλούς – Σερφ Βολάν, καταλαμβάνοντας ταυτόχρονα και ολόκληρη την ανατολικότερα προωθημένη βουλγαρική γραμμή, μέσα στη ζώνη ενεργείας του.

• Στη Μεραρχία Αρχιπελάγους ανατέθηκε η κύρια προσπάθεια κατά του υψώματος Σκρα η οποία θα συνδυαζόταν με δευτερεύουσα ενέργεια ενός συντάγματος της Μεραρχίας Κρήτης, προς το ύψωμα 789. Άλλη μονάδα της ίδιας μεραρχίας θα ενεργούσε ανατολικότερα εναντίον του υψώματος 459 (Λαντιγέ). Στη μεραρχία θα υπαγόταν από την έναρξη της επιθέσεως και το 1^ο Σύνταγμα Αφρικανών.
• Η Μεραρχία Σερρών με ελαφρά τμήματα θα καταλάμβανε τα υψώματα ανατολικά του χωριού Λαγκαδιά, προκειμένου να καλύψει το δυτικό πλευρό της κύριας προσπάθειας.
• Οι σερβικές και βρετανικές δυνάμεις θα εκδήλωναν ανάλογες ενέργειες αντιπερισπασμού, εναντίον των εχθρικών θέσεων εκατέρωθεν της κύριας επιθέσεως.
• Η συμμαχική αεροπορία θα βομβάρδιζε τα μετόπισθεν του εχθρού.
• Η προπαρασκευή του πυροβολικού θα άρχιζε από την προπαραμονή της επιθέσεως.
• Εφεδρεία θα ήταν το 1^ο Σύνταγμα Αφρικανών στον Αρχάγγελο και δύο συντάγματα της 122^ης Γαλλικής Μεραρχίας, το ένα στον Αρχάγγελο και το άλλο στην Αξιούπολη..
• Η Μεραρχία Κρήτης διατάχθηκε να τηρεί ετοιμότητα συνέχισης της επιθέσεως, μετά την κατάληψη των κύριων αντικειμενικών σκοπών.

Στις 13/26 Μαΐου, ο διοικητής της Μεραρχίας Αρχιπελάγους εξέδωσε τη δική του διαταγή επιχειρήσεων, με την οποία την κύρια προσπάθεια του σχηματισμού αναλάμβαναν το 1^ο Σύνταγμα Σερρών και τα 5^ο και 6^ο Συντάγματα Αρχιπελάγους, η διλοχία μηχανικού, δυο ουλαμοί πυροβολικού του 1^ου Συντάγματος Αφρικανών και ένας γαλλικός λόχος φλογοβόλων. Αντικειμενικός σκοπός ήταν η κατάληψη της γραμμής των υψωμάτων Τουμουλούζ – Σερφ Βολάν, σε συντονισμό με τη δεξιά Μεραρχία Κρήτης και η σταθεροποίηση στις νέες αυτές θέσεις.

Η ζώνη ενέργειας της Μεραρχίας χωρίστηκε σε τρείς επιμέρους υποζώνες, οι οποίες ανατέθηκαν από αριστερά προς τα δεξιά αντίστοιχα στα 5^ο, 1^ο και 6^ο Συντάγματα, τα οποία ενισχύθηκαν με τμήματα μηχανικού, πυροβόλα και φλογοβόλα.

Στις 04.55 της 17/30 Μαΐου, μετά από 24ωρη προπαρασκευή πυροβολικού και νυκτερινή παραπλανητική επιθετική ενέργεια δυτικά της Δοϊράνης, τα επιτιθέμενα τμήματα διήλθαν τη γραμμή εξορμήσεως, ακολουθώντας τον κινητό φραγμό πυροβολικού μπροστά τους. Το απόκρημνο του εδάφους, η απόσταση που χώριζε τις διαδοχικές γραμμές και η ισχυρή οργάνωση των εχθρικών θέσεων με ανθεκτικά πολυβολεία και σκέπαστρα επέτειναν τις δυσχέρειες της επιχειρήσεως. Ωστόσο, αυτή εξελίχθηκε σύμφωνα με το σχέδιο.

Μεραρχία Αρχιπελάγους (κέντρο, κύρια προσπάθεια)

• Το 5^ο Σύνταγμα Αρχιπελάγους (αριστερά) επιτέθηκε προς το ύψωμα Τουμουλούς, καλύπτοντας ταυτόχρονα τη μεραρχία από τα δυτικά. Η επίθεση του συντάγματος άρχισε με τα 1^ο και 2^ο Τάγματα σε πρώτο κλιμάκιο, ενώ το 3^ο Τάγμα ακολουθούσε ως εφεδρεία. Παρά τη σθεναρή αντίσταση του εχθρού και τη σφοδρότητα των πυρών πυροβολικού που προκαλούσαν μεγάλες απώλειες, το σύνταγμα κατόρθωσε να καταλάβει διαδοχικά τα υψώματα Σκρα και Τουμουλουζ. Αμέσως ακολούθησε ανασυγκρότηση του συντάγματος με την οποία συγχωνεύθηκαν τα 2^ο και 3^ο Τάγματα, εξαιτίας των απωλειών. Επίσης αποκρούστηκαν πολλές εχθρικές αντεπιθέσεις με σοβαρές μάλιστα απώλειες για τον αντίπαλο.
• Το 1^ο Σύνταγμα Σερρών (κέντρο) διέθετε τα 1^ο και 2^ο Τάγματα σε πρώτο κλιμάκιο και το 3^ο Τάγμα ως εφεδρεία. Η επίθεση άρχισε στις 05.45 κάτω από σφοδρά πυρά του εχθρού. Οι λόχοι του αριστερά 2^ου Τάγματος είχαν σοβαρές απώλειες, όπως και ο λόχος του 3^ου Τάγματος που ακολουθούσε. Προκλήθηκε κάποια σύγχυση, χωρίς όμως αυτό να επιδράσει αποφασιστικά στο ηθικό των αντρών και στην περαιτέρω εξέλιξη της μάχης. Με δύο άλματα καταλήφθηκαν οι εχθρικές θέσεις στα υψώματα Μπαστιόν Ουέστ και στο Μπαστιόν ντι Σέγ, ενώ συνελήφθησαν πολλοί αιχμάλωτοι. Μετά την επιτυχία αυτή εισήλθαν στον αγώνα και το 3^ο Τάγμα και μέχρι τις 07.00 καταλήφτηκε το ύψωμα 1034 (Πιτόν Ντενυντέ) που ήταν και ο τελικός αντικειμενικός σκοπός του συντάγματος. Οι απώλειες από τα εχθρικά πυρά, αλλά και από το φίλιο πυροβολικό, λόγω της εισόδου των λόχων πρώτου κλιμακίου του 1^ου Τάγματος στον φραγμό πυροβολικού, ήταν σοβαρές. Στη διάρκεια της νύχτας το 2^ο Τάγμα αποσύρθηκε από την πρώτη γραμμή και τη θέση του πήρε το εφεδρικό 3^ο Τάγμα.

• Το 6^ο Σύνταγμα Αρχιπελάγους (δεξιά) επιτέθηκε με το 3^ο Τάγμα μπροστά και το 2^ο Τάγμα ως εφεδρεία. Το 1^ο Τάγμα είχε αναλάβει τον σύνδεσμο ανατολικά με τη Μεραρχία Κρήτης. Τα τμήματα μέσα σε δεκαπέντε λεπτά κατέλαβαν τους πρώτους αντικειμενικούς σκοπούς μέχρι το ύψωμα Ουβραζ Μπλαν, όπου και ανέκοψαν για λίγο την κίνηση τους. Ο εχθρός δεν πρόφτασε να αντιδράσει και εξοντώθηκε ή παραδόθηκε, ενώ ελάχιστες αντιστάσεις που παρέμειναν περικυκλώθηκαν και εξουδετερώθηκαν. Μετά την ταχεία ανασύνταξη των τμημάτων τα 1^ο και 3^ο Τάγματα συνέχισαν την επίθεση, ακολουθούμενα από το 2^ο Τάγμα. Παρά την σφοδρότητα του εχθρικού πυροβολικού, τα ελληνικά τμήματα κατόρθωσαν μέχρι τις 06.40 να κάμψουν την αντίσταση του αντιπάλου και να καταλάβουν τους τελευταίους αντικειμενικούς τους σκοπούς, που ήταν τα υψώματα Σερφ Βολάν και Τετ ντε Σιέν.

Τη νύχτα 17/30 προς 18/31 Μαΐου έλαβαν χώρα αναδιοργάνωση του συντάγματος και εργασίες σταθεροποίησης. Η μεραρχία συνέλαβε 1.835 αιχμαλώτους, κυρίεψε άφθονο πολεμικό υλικό και 44 πυροβόλα διαφόρων τύπων. Οι απώλειές της ανήλθαν σε 338 νεκρούς, 1.778 τραυματίες και 164 αγνοούμενους. Οι απώλειες του εχθρού ήταν επίσης πολύ μεγάλες. Μόνο στις θέσεις που καταλήφθηκαν είχαν εγκαταλειφτεί περισσότεροι από 400 νεκροί.

Μεραρχία Κρήτης (δεξιό άκρο)

• Το 7^ο Σύνταγμα Κρητών (αριστερά), με αποστολή την κατάληψη του υψώματος 789 και κύρια προσπάθεια προς το ύψωμα Μόσιο (Καγιού Μπαν), επιτέθηκε με τα 1^ο και 3^ο Τάγματα σε πρώτο κλιμάκιο. Το 2^ο Τάγμα τηρήθηκε ως εφεδρεία. Μέχρι τις 05.40 είχαν καταληφθεί όλοι οι αντικειμενικοί σκοποί του συντάγματος εκτός από το ύψωμα Μπάρα (Μποσέτ).
• Το 8^ο Σύνταγμα Κρητών, με αποστολή την κατάληψη του υψώματος 459, επιτέθηκε με τα 2^ο και 3^ο Τάγματα μπροστά (αντικειμενικοί σκοποί τα υψώματα Ταμπλέτ και 459 – Πετίτ Τρανσέ Μπρυνέ αντίστοιχα) και το 1^ο ως εφεδρεία. Η ενέργεια υπήρξε επιτυχής και ολοκληρώθηκε μέχρι τις μεσημβρινές ώρες. Ακολούθησε σταθεροποίηση επί των καταληφθεισών θέσεων.

• Το 29^ο Σύνταγμα Πεζικού, δυνάμεως ενάμισι τάγματος, κάλυψε το δεξιό της μεραρχίας σε επαφή με την 122^η Γαλλική Μεραρχία.

Συνελήφθησαν 210 αιχμάλωτοι και κυριεύτηκε σημαντικό εχθρικό υλικό. Οι απώλειες της μεραρχίας υπήρξαν σχετικά μικρές και ανήλθαν σε 71 νεκρούς και 314 τραυματίες.

Μεραρχία Σερρών (αριστερό άκρο)

Ανέθεσε στο 2^ο Σύνταγμα Σερρών να καταλάβει τη γραμμή «χωριό Λαγκαδιά – ύψωμα Σαγράδα (Μποά ντε Μπολγκάρ) – ύψωμα Μπλοκ Ροσέ». Με το 3^ο Σύνταγμα Σερρών και το 2^ο Τάγμα εξασφάλισε τον σύνδεσμο με την αριστερά σέρβικη Μεραρχία Τίμοκ. Εφεδρεία η μεραρχία συγκρότησε αποσπώντας μια διλοχία από κάθε σύνταγμα. (Το 1^ο Σύνταγμα Σερρών και το 3^ο Τάγμα του 3^ου Συντάγματος είχαν διατεθεί στη Μεραρχία Αρχιπελάγους).

Η επίθεση άρχισε στις 04.55 και μέχρι τις 06.15 είχαν καταληφθεί όλοι οι αντικειμενικοί σκοποί χωρίς σοβαρή εχθρική αντίσταση. Ο σύνδεσμος με τη Μεραρχία Αρχιπελάγους δεν επιτεύχθηκε, εξαιτίας του σκληρού αγώνα του εκεί 5^ου Συντάγματος (της Μεραρχίας Αρχιπελάγους), το οποίο δεχόταν αλλεπάλληλες εχθρικές αντεπιθέσεις. Για την ενίσχυσή του η Μεραρχία Σερρών απέστειλε την εφεδρική διλοχία του 3^ου Τάγματος του 2^ου Συντάγματος και έναν λόχο μηχανικού, που συνέβαλαν αποφασιστικά στην απόκρουση του εχθρού.

Οι απώλειες της Μεραρχίας ήταν 32 νεκροί και 113 τραυματίες.

Ο διοικητής του 1^ου Συντάγματος Σερρών, ταγματάρχης Κονδύλης Γεώργιος, προήχθη επ’ ανδραγαθία, κατόπιν προτάσεως του Αρχιστρατήγου Γκυγιωμά, σε Αντισυνταγματάρχη και παρασημοφορήθηκε από τους Γάλλους με το παράσημο της Λεγεώνας της Τιμής, από τους Βρετανούς με το παράσημο του Λευκού Αετού μετά ξιφών και από την Ελλάδα με τον Πολεμικό Σταυρό Α’ Τάξεως. Η καινοτομία του Κονδύλη να αφαιρεθούν τα φυσίγγια από τα τμήματα εφόδου και να παραμείνουν σε αυτά μόνο η λόγχη και οι χειροβομβίδες έγινε δεκτή με θαυμασμό από τους Συμμάχους και υιοθετήθηκε σε μετέπειτα επιθέσεις.

Συμπεράσματα

Η «Νίκη του Σκρα», όπως αναφέρεται στην ελληνική στρατιωτική ιστορία, εξέπληξε τόσο τους Συμμάχους όσο και τους εχθρούς. Με δεδομένο την πολύ καλή οχύρωση των βουλγαρικών δυνάμεων, που υποστηριζόταν με πολυάριθμο πυροβολικό και ύστερα μάλιστα από την αποτυχία έναν χρόνο πριν της 122^ης Γαλλικής Μεραρχίας να την εξουδετερώσει, η θέση τους θεωρείτο απρόσβλητη. Κανείς από τους Συμμάχους δεν περίμενε ότι οι ελληνικές δυνάμεις θα κατόρθωναν τη διάσπαση και την πλήρη κυριαρχία σε μια τέτοια οχύρωση σε μέτωπο μήκους 12 χλμ και βάθους 1-2 χλμ.

Η Βουλγαρική διοίκηση παρά τις απεγνωσμένες προσπάθειες ανακατάληψης της τοποθεσίας και τις σφοδρές αντεπιθέσεις της δεν κατάφερε να ανακτήσει τις αρχικές θέσεις της. Η καταστροφή των βουλγαρικών οργανώσεων από το ελληνικό πυροβολικό ήταν ολοκληρωτική και η προσβολή των επιφανειακών δυνάμεων εύστοχη. Η διάνοιξη των δρομολογίων από το μηχανικό υπήρξε άμεση και αποτελεσματική, όπως και η συνεργασία με τις συμμαχικές μονάδες.

Οι παράγοντες που συνέβαλαν στη νικηφόρα έκβαση της μάχης ήταν η πίστη στη νίκη, το υψηλό φρόνημα, το αξιόμαχο των τμημάτων, η καλή εκπαίδευση, η απαράμιλλη ορμητικότητα, η αυταπάρνηση και η αυτοθυσία αξιωματικών και οπλιτών. Η επιτυχής και έγκαιρη κατάληψη των υψωμάτων Σκρα Ντι Λέγκεν και Πιτόν Ντενυντέ αποτέλεσε «την αρχήν του παντός» και μια καθαρά ελληνική νίκη, αφού όλα τα τμήματα εφόδου ήταν ελληνικά.

Η «εκ του συστάδην και δια της λόγχης» νίκη του Σκρα θεωρήθηκε ισχυρότατο πλήγμα για τους Βουλγάρους και μέγα κατόρθωμα του Ελληνικού Στρατού. Ο αρχιστράτηγος των συμμαχικών δυνάμεων στρατηγός Γκυγιωμά χαρακτήρισε το ελληνικό πεζικό ως «πεζικό απαράμιλλης ανδρείας και έξοχης ορμητικότητας» και στην υπ’ αριθμόν 71 διαταγή του τόνισε σχετικά:

«Χάρις εις την απαράμιλλον ανδρείαν του και την υπέροχον αυτού ορμητικότητα, το Ελληνικόν πεζικόν του Στρατηγού Ζυμβρακάκη εν στενώ συνδέσμω μετά του πυροβολικού και της αεροπορίας άτινα, παρά τας δυσμενείς καιρικάς συνθήκας, επέτυχον να εκτελέσωσιν απάσας τας αποστολάς αυτών, υπερενίκησεν άπαντα τα εφ’ ενός των πλέον ανωμάλων εδαφών συσσωρευόμενα εμπόδια και επέτυχε την διά περιλάμπρου ενεργείας κατάληψιν των Βουλγαρικών θέσεων, επί μετώπου 12 χιλιομέτρων, συλλαβόν πλέον των 1.700 αιχμαλώτων και κυριεύσαν σημαντικόν υλικόν».

Με άλλη επίσης διαταγή του (2 Ιουνίου 1918), ο Γκυγιωμά εγκωμίασε και απένειμε συγχαρητήρια στη Μεραρχία Αρχιπελάγους, που είχε αναλάβει την κυρία προσπάθεια. Στην ίδια διαταγή τόνιζε ότι ήταν υπερήφανος που διοικούσε τέτοιους αξιωματικούς και οπλίτες.

Η νίκη στο Σκρα ντι Λέγκεν είχε μεγάλη απήχηση στη διαιρεμένη στα δύο Ελλάδα. Βοήθησε στο να λησμονηθούν τα οξυμένα πολιτικά πάθη, να αναποληθούν οι πρόσφατοι νικηφόροι Βαλκανικοί Πόλεμοι 1912-13 και να αποκατασταθεί η ενότητα των Ελλήνων. Εξύψωσε ακόμη το φρόνημα και το ηθικό των ελληνικών δυνάμεων, που πρόσφατα είχαν επιστρατευθεί και αναπτέρωσε το ηθικό τους, γιατί εντάχθηκαν σ’ έναν νικηφόρο Ελληνικό Στρατό. Ακόμη περισσότερο, συνέβαλε στο να εκτιμηθεί από την παγκόσμια γνώμη η γενναιότητα, η ανδρεία και η αξία του Ελληνικού Στρατού.

Τέλος, αποκάλυψε την αδυναμία των βουλγαρικών στρατευμάτων για μελλοντικές νίκες, κλόνισε σοβαρά το ηθικό τους και επηρέασε σε μεγάλο βαθμό τη βουλγαρική κυβέρνηση, η οποία συνειδητοποίησε ότι ο στρατός της δεν θα μπορούσε να προβάλλει αντίσταση μέχρι το τέλος σε μια γενική συνδυασμένη εξόρμηση του Συμμαχικού Στρατού Ανατολής.

Επίλογος

Η Ελλάδα, αν και καθυστέρησε να εισέλθει στον Α΄ΠΠ, εντούτοις πρόσφερε στους Συμμάχους σοβαρή ενίσχυση και ο Ελληνικός Στρατός συμμετείχε με απόλυτη επιτυχία στις επιχειρήσεις στο Μακεδονικό Μέτωπο, με αξιόλογη ικανότητα και μεγάλη αποτελεσματικότητα. Η γιγαντομαχία της μάχης του Σκρα υπήρξε σημαντική και καθοριστική για την τελική νικηφόρα έκβαση του πολέμου στο Μακεδονικό Μέτωπο, ενώ για άλλη μια φορά τα συμμαχικά στρατεύματα είχαν την ευκαιρία να γνωρίσουν από κοντά τις αρετές και τη στρατιωτική αξία του Έλληνα στρατιώτη, ο οποίος επάξια κέρδισε τους επαίνους και την επιβεβαίωση ότι παραμένει αντάξιος των προγόνων του.

Σήμερα στο χωριό Σκρα (παλαιά Λούμνιτσα), υπάρχει μουσείο με κειμήλια, φωτογραφίες και ιστορικά έγγραφα τόσο από την εν λόγω μάχη, όσο και γενικά από το Μακεδονικό Μέτωπο.

Βιβλιογραφία

1. ΓΕΣ/ΔΙΣ, «Επίτομη Ιστορία της Συμμετοχής του Ελληνικού Στρατού στον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο 1914-1918», Αθήνα. 1994.
2. ΓΕΣ/ΔΙΣ, «Θέματα Στρατιωτικής Ιστορίας», Αθήνα, 1995.