by Γράφει: Ο Σχης(εα) Δημήτριος Κωνσταντινίδης*
Η θεωρία των κινήτρων αποτελεί ένα σοβαρό παράγοντα της διοίκησης και απασχολεί κάθε ηγέτη. Έτσι λοιπόν και οι στρατιωτικοί ηγέτες θα έπρεπε να ψάχνουν τρόπους να υποκινήσουν το προσωπικό τους. Διαφορετικά όμως είναι τα κίνητρα που θα πρέπει να χρησιμοποιήσουν για να υποκινήσουν τους Αξιωματικούς και διαφορετικά για να υποκινήσουν τους Οπλίτες. Θα έλεγα μάλιστα ότι όπως πολύ σοφά είπε ο Στρατηγός των Στρατηγών Μακρυγιάννης, ότι για κάθε έναν Αξιωματικό και Οπλίτη χρειάζεσαι διαφορετική υποκίνηση. Αυτό που μπορεί να φαίνεται δύσκολο και προκλητικό για τον έναν, μπορεί να είναι βαρετό για τον άλλον. Στην προσπάθεια του λοιπόν αυτή, το Υπουργείο Εθνικής Αμύνης και ο μόλις αφιχθείς νομικός Κύριος Δενδιας, αποφάσισε να υποκινήσει τους Οπλίτες με τάμπλετ και επιμόρφωση στην πληροφορική.
Δεν θα ασχοληθώ με το τί μπορεί να κρύβεται πίσω από αυτή την προμήθεια και με το πόσα από αυτά τα τάμπλετ θα υπάρχουν μετά από 2 χρόνια. Δεν θα ασχοληθώ επίσης με το πόσα λεφτά θα πετάξουμε από το παράθυρο. Θα ψάξω όμως το θέμα από την καθαρά στρατιωτική του πλευρά. Ας πάρουμε πρώτα τον χρόνο που θα πρέπει να δαπανήσει ο κάθε στρατεύσιμος. Θα πρέπει να μας διευκρινίσει ο κύριος Υπουργός εάν αυτό θα γίνεται κατά την διάρκεια του προγράμματος εκπαίδευσης ή κατά την διάρκεια του ελεύθερου χρόνου των οπλιτών. Γιατί δεν νομίζω ότι υπάρχει αρκετός ελεύθερος χρόνος για έξοδο στην κοντινή πόλη, ξεκούραση, αναψυχή, καθήκοντα ασφαλείας του στρατοπέδου και επιμόρφωση. Το πρόγραμμα τους είναι ήδη αρκετά επιβαρυμένο. Αν θα γίνεται κατά την διάρκεια του προγράμματος εκπαίδευσης τότε θα είναι επιζήμιο για την εκπαίδευση τους και άρα άχρηστο, γιατί αλλάζει την αποστολή του Στρατού. Ας δούμε τώρα τον τρόπο που θα γίνεται η επιλογή του προσωπικού που θα τα πάρει. Αν δίνονται σε όλους ανεξαιρέτως ή εάν θα υπάρχουν κριτήρια. Αν θα υπάρχουν κριτήρια, αυτό θα δημιουργήσει ανισότητες και αίσθημα αδικίας καθότι κάποιοι θα επιβαρυνθούν με επιπλέον φόρτο εργασίας, ενώ εμμέσως πλην σαφώς αυτοί που δεν θα πάρουν, θα θεωρηθούν χαζοί. Επιπλέον θα προκύψουν ερωτηματικά αναφορικά με τον τρόπο εφαρμογής των κριτηρίων. Αν πάλι δίνονται σε όλους ανεξαιρέτως τότε θα υπάρξουν άνθρωποι οι οποίοι θα αδιαφορούν παντελώς για το αντικείμενο και άρα ο στόχος της υποκίνησής θα αποτύχει. Κάποιοι άλλοι θα το κάνουν μοναδικό σκοπό της θητείας τους και άρα θα αποτύχει η στρατιωτική τους εκπαίδευση, η οποία αποτελεί και τον κύριο σκοπό της παρουσίας τους στα στρατόπεδα. Τέλος ποιοι θα είναι αυτοί που θα τρέξουν το πρόγραμμα στις παραμεθόριες Μονάδες; Διότι εάν αυτό ανατεθεί σε στελέχη του Στρατού με γνώσεις προγραμματισμού, δεν είμαι καθόλου σίγουρος ότι θα λειτουργήσει αποτελεσματικά.
Μα θα πει κάποιος, με δεδομένο ότι οι οπλίτες θεωρούν την θητεία χαμένο χρόνο. Γιατί είσαι τόσο αρνητικός στην προσπάθεια του κυρίου υπουργού, να τους δώσει κάποιες δεξιότητες που θα τους φανούν χρήσιμες, στην περεταίρω πορεία τους στην ζωή; Αν και πιστεύω ότι η πρόθεση του Υπουργού είναι προς την σωστή κατεύθυνσή. Το πρόβλημα έγκειται στην εφαρμογή και στην έλλειψη φαντασίας της στρατιωτικής ηγεσίας. Είναι σε όλους γνωστό ότι στην Ελλάδα η στρατιωτική θητεία πλέον έγινε εθελοντική. Και αυτό γιατί εάν κάποιος δεν θέλει να υπηρετήσει θα βρει χίλια παραθυράκια και εκατό μεγάλες πόρτες για να μην το κάνει. Άρα αυτό που πρώτα από όλα έπρεπε να κάνει για μακροχρόνια αποτελέσματα είναι να κάνει τον Έλληνα Οπλίτη υπερήφανο για αυτό που κάνει. Μπορεί σήμερα η Αλεξανδρούπολη να καίγεται και κανείς δεν αισθάνεται χαρούμενος με αυτό. Αλλά, το 1989 όταν υπηρετούσα εκεί ως Ανθυπίλαρχος, έδιωχναν τους οπλίτες από τα καφέ της πόλης. Και αυτό γιατί τους θεωρούσανε βρώμικα μιάσματα. Κανένας Αρχηγός ΓΕΕΘΑ, δεν ήθελε να αντιμετωπίσει το πρόβλημα στην ρίζα του, για να μην τον πουν χουντικό και για να μην τον αποστρατεύσουν. Ήταν λοιπόν θέμα χρόνου, να αντιμετωπίσουμε μια γενικότερη άρνηση για την θητεία. Θα πάω τώρα στην εκπαίδευση τους. Κατά την διάρκεια της δικτατορίας, οι οπλίτες που εκπαιδεύονταν ως οδηγοί αρμάτων, μηχανημάτων μηχανικού ή οδηγοί λοιπών οχημάτων μπορούσαν στην συνέχεια με μικρό κόστος να μετατρέψουν το δίπλωμα τους σε πολιτικό Δ και Ε κατηγορίας. Αργότερα η δημοκρατία κατήργησε αυτό το δικαίωμα, προκειμένου να δώσει εργασία σε ιδιωτικές επιχειρήσεις οδηγών. Με αυτό τον τρόπο αφαίρεσε στην δεκαετία του 1990 το τελευταίο πραγματικό πτυχίο που ο Στρατός έδινε στους οπλίτες. Ούτε και τότε ο ΑΓΕΕΘΑ στάθηκε στο ύψος του. Ούτε και τότε αντέδρασε δυναμικά υποβάλλοντας την παραίτηση του. Και αυτό γιατί δεν ήθελε να δυσαρεστήσει τον κύριο Πρωθυπουργό, ο οποίος έχει την εξουσία να τον αποστρατεύσει. Τι γίνεται όμως με την εκπαίδευση των τεχνιτών, όπου θα περίμενε κάποιος, ένας τεχνίτης οχημάτων του στρατού να μπορεί να βρει δουλεία με αυτή την προϋπηρεσία. Πρώτα απ’ όλα η επιλογή αυτών των ανθρώπων γίνεται με λάθος κριτήρια. Δεύτερον η εκπαίδευση τους είναι προβληματική με αποτέλεσμα να μην μπορούν να κάνουν βασικές εργασίες. Τέλος η θητεία τους είναι τόσο μικρή που σε συνδυασμό με τις πολλαπλές υποχρεώσεις των Μονάδων, είναι αδύνατον να μπορέσουν να χρησιμοποιηθούν αποτελεσματικά στην ειδικότητα τους και να αποκτήσουν εμπειρίες. Έτσι όταν απολύονται γνωρίζουν λιγότερα από όσα γνώριζαν όταν κατατάχθηκαν. Τέλος αναρωτήθηκε ο κύριος υπουργός για το ποια είναι η αξιοπιστία των Ενόπλων Δυνάμεων στην Ελληνική κοινωνία, αναφορικά με την εκπαιδευτική τους ικανότητα; Τι κάνουν όμως οι ξένοι Στρατοί, όσον αφορά το θέμα της εκπαίδευσης;
Υπάρχουν λοιπόν στρατοί, οι οποίοι προσλαμβάνουν ανθρώπους με ειδικότητες που είναι αναγκαίες στον στρατό τους και μετά προσφέρουν εμπειρία επαγγελματική σε αυτόν τον τομέα μόνο. Υπάρχουν κάποιοι άλλοι στρατοί οι οποίοι προσλαμβάνουν ανειδίκευτους και του εκπαιδεύουν μόνο σε μια ειδικότητα και τους δίνουν πτυχίο σε αυτή την ειδικότητα. Εμείς δεν κάνουμε τίποτα από όλα αυτά. Είμαστε κάπου στην μέση. Και προσπαθούμε να διδάξουμε στρατιωτική τακτική με πληροφορική στον ίδιο χρόνο. Από την άλλη πλευρά, η βασική εκπαίδευση των περισσοτέρων στρατών στον κόσμο είναι τουλάχιστον τρεις μήνες. Η χώρα μας σε μια παγκόσμια πρωτοτυπία, καθιέρωσε βασική εκπαίδευση τριών εβδομάδων, προκειμένου να ικανοποιήσει την πολιτική ηγεσία που προεκλογικά διαφήμιζε την δραστική μείωση της άχρηστης θητείας. Νομίζω ότι δεν χρειάζεται να πω τίποτα άλλο πάνω στο θέμα του χρόνου. Σίγουρα το πρόβλημα της θητείας είναι στρατηγικής σημασίας. Το έχω τονίσει άλλωστε αυτό πολλές φορές. Ο τρόπος όμως που ο κύριος Υπουργός προσπαθεί τώρα να λύσει το πρόβλημα της θητείας είναι πυροσβεστικός. Προσπαθεί να βρει μια λύση η οποία θα τους δώσει άμεσα αποτελέσματα. Η θεωρία συστημάτων όμως μα λέει ότι τέτοιες λύσεις δεν υπάρχουν. Και εάν βρεθούν θα αποτύχουν. Παράδειγμα λαμπρό της αποτυχίας των πυροσβεστικών λύσεων είναι η αποτυχία τους να προσελκύσουν περισσότερους Ευέλπιδες στην ΣΣΕ. Αντί να αναβαθμίσουν το κύρος της Σχολής και του Αξιωματικού. Μείωσαν την κατώτατη βάση εισαγωγής στην Σχολή, μειώνοντας ταυτόχρονα και το εναπομείναν κύρος της Σχολής. Παρόλα αυτά, τα αποτελέσματα των ενεργειών τους τους ήταν απογοητευτικά. Άραγε τι λύση προτείνει τώρα ο επίτιμος ΑΓΕΣ κύριος Καμπάς; Ο οποίος ένα χρόνο πριν έδινε σαν μοναδική λύση την μείωση της βάσης εισαγωγής; Να βγουν στον δρόμο και να στρατολογήσουν με την βία όποιον κατά τύχη περνάει από έξω; Τι λέει ο κύριος υπουργός για την μαζική παραίτηση 25 σπουδαστών της Σχολής Ναυτικών Δοκίμων; Να καταργήσουν το δικαίωμα παραίτησης στην Σχολή; Μα θα πει κάποιος, ωραία μας τα λες, αλλά τι προτείνεις να κάνουμε;
Μια σοβαρή επιχείρηση που θέλει να πετύχει στο διεθνές ανταγωνιστικό περιβάλλον θα πρέπει να προσλαμβάνει τους καλύτερους. Να τους εκπαιδεύει με τον καλύτερο τρόπο έτσι ώστε να μπορούν να φύγουν και να βρουν αλλού δουλειά όποτε το θελήσουν. Και να τους πληρώνει τόσο καλά έτσι ώστε να μην θέλουν να φύγουν. Φιλοσοφήστε λίγο αυτά που έγραψα παραπάνω. Τι από όλα αυτά κάνει ο ΑΓΕΕΘΑ και οι υφιστάμενοι του αρχηγοί κλάδων και Διοικητές μειζόνων σχηματισμών; Αν δεν κάνουν τίποτα, γιατί ο κύριος Πρωθυπουργός τους επέλεξε και με ποια κριτήρια;
Κύριε Υπουργέ, απομακρύνετε αμέσως από το υπουργείο όλους τους κομματικούς ανθρώπους και μαζέψτε γύρω σας ανθρώπους με γνώσεις. Έστω και εάν αυτοί ανήκουν σε άλλα κόμματα ή έχουν διαφορετικές αντιλήψεις από εσάς ή δεν τους ξέρει κανένας. Αν ο ΑΓΕΕΘΑ δεν μπορεί να σας δώσει μια σοβαρή πρόταση για την αντιμετώπιση χρόνιων προβλημάτων του Στρατού. Τότε είναι ακατάλληλος, αντικαταστείτε τον. Επιλέξτε κάποιον που ξέρει, μπορεί και θέλει. Δώστε του εξουσία και τα απαραίτητα μέσα για να αλλάξει τα πάντα και αν δεν το κάνει, αντικαταστείτε και αυτόν. Άμεσα όμως και χωρίς να χρονοτριβείτε. Μέχρι να βρείτε έναν ικανό. Το ποιόν ενός ηγέτη κρίνεται από τους ανθρώπους που επιλέγει να έχει γύρω του. Τέλος ξεκινήστε πρώτα από τους Αξιωματικούς που παραιτούνται κατά ριπάς. Καταργήστε το σύστημα αξιολόγησης που προωθεί κομματικά ανθρωπάκια και κάντε ένα καινούργιο που εντοπίζει τους ικανούς μελλοντικούς ηγέτες. Και μετά ασχοληθείτε με τους οπλίτες. Αν δεν έχετε το θάρρος να τα κάνετε όλα αυτά, παραιτηθείτε. Οι καιροί χαλεποί γαρ.
*MS National Grand Strategy, NDU Washington D.C
MBA, Πανεπιστήμιο Μακεδονίας
