by Πηγή: nordicmonitor.com
Η αξιωματική αντιπολίτευση της Τουρκίας, το Ρεπουμπλικανικό Λαϊκό Κόμμα (CHP), με την βουλευτή Εylem Ertug Ertugrul και άλλους εκπροσώπους του κόμματος, κατέθεσε πρόταση στη Βουλή στις 6 Νοεμβρίου, ζητώντας συζήτηση για την Ελλάδα η οποία έχει καταλάβει τουρκικά νησιά στο Αιγαίο Πέλαγος. Οι εκπρόσωποι της αντιπολίτευσης πιστεύουν ότι η τουρκική κυβέρνηση επιδεικνύει υπερβολική συγκατάβαση προς την Ελλάδα προκειμένου να αποφευχθούν συγκρούσεις με τη Δύση.
Ο Ertugrul εξηγώντας τους λόγους πίσω από την πρόταση, κατηγόρησε την Ελλάδα για παραβίαση του διεθνούς δικαίου, διότι στρατιωτικοποίησε τα νησιά του ανατολικού Αιγαίου, όπως η Λέσβος, η Λήμνος, η Χίος και η Σάμος, τα οποία είχαν οριστεί ως αποστρατιωτικοποιημένες ζώνες σύμφωνα με τη Συνθήκη της Λωζάνης του 1912. Επιπλέον, υποστήριξε ότι η Ελλάδα έχει ιδρύσει δήμους, διεξάγει εκλογές και εισπράττει φόρους σε τουρκικά εδάφη.
Ο Ertugrul έκανε κριτική προς την τουρκική κυβέρνηση για την ανεπαρκή αντίδρασή της σε αυτές τις παραβιάσεις, επισημαίνοντας τις αντιφάσεις στις προηγούμενες δηλώσεις του Τούρκου Προέδρου Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν. Ενώ ο Ερντογάν είχε προειδοποιήσει προηγουμένως την Ελλάδα με τη φράση «Μπορεί να έρθουμε ξαφνικά μια νύχτα», αργότερα φάνηκε να στρέφεται προς τη συμφιλίωση, δηλώνοντας ότι «το θέμα είναι κλειστό» μετά τη βελτίωση των σχέσεων μετά τις εκλογές του 2023. Ο Ertugrul υποστήριξε ότι αυτή η ασυνέπεια στην προσέγγιση της κυβέρνησης ενίσχυσε την Ελλάδα και υπονόμευσε τη θέση της Τουρκίας σχετικά με την εθνική κυριαρχία.
Ο Ertugrul ζήτησε μια εκτενή έρευνα για τη διαχείριση της στρατιωτικής παρουσίας της Ελλάδας σε αυτά τα νησιά και τόνισε την ανάγκη για διαφάνεια προκειμένου να διατηρηθεί η ειρήνη και η σταθερότητα στην περιοχή.
Ο πρώην πρέσβης και μέλος του Κόμματος Μέλλοντος (Gelecek Partisi), Cemalettin Kani Torun, υποστήριξε την πρόταση του CHP, επικρίνοντας την αποτυχία της Τουρκίας να αξιοποιήσει αποτελεσματικά το διεθνές δίκαιο για να αμφισβητήσει τις αξιώσεις της Ελλάδας και την στρατιωτικοποίηση των αμφισβητούμενων νησιών. Ο Torun επισήμανε την αυξανόμενη στρατιωτική συνεργασία μεταξύ Ελλάδας και ΗΠΑ, συμπεριλαμβανομένης της ίδρυσης νέας αμερικανικής στρατιωτικής βάσης στην Αλεξανδρούπολη, η οποία βρίσκεται μόλις 45 χιλιόμετρα από τα σύνορα της Τουρκίας. Υποστήριξε ότι αυτή η βάση, η ένατη αμερικανική στρατιωτική εγκατάσταση στην Ελλάδα, έχει ως στόχο την αντιμετώπιση της Ρωσίας, αλλά παραβλέπει τις ανησυχίες της Τουρκίας σχετικά με την περιφερειακή ασφάλεια. Ο Torun δήλωσε ότι αυτή η εξέλιξη έχει μετατρέψει τη διαμάχη στο Αιγαίο σε ένα ευρύτερο ζήτημα περιφερειακής ασφάλειας που επηρεάζεται από τη στρατηγική των ΗΠΑ για τον περιορισμό της Ρωσίας, ιδίως μέσω της μεταφοράς αμερικανικών θωρακισμένων οχημάτων σε ελληνικά νησιά. Κάλεσε την Τουρκία να υιοθετήσει μια προληπτική εξωτερική πολιτική για να αντιμετωπίσει τις αυξανόμενες εντάσεις στην περιοχή.
Η παρουσία και ο αριθμός των αμερικανικών στρατιωτικών βάσεων στην Ελλάδα είναι ένα θέμα που περιοδικά ανακύπτει στη πολιτική συζήτηση της Τουρκίας. Εν όψει των εκλογών του 2023, ο Πρόεδρος Ερντογάν κριτίκαρε την αυξανόμενη στρατιωτική παρουσία των ΗΠΑ στη γειτονική χώρα. “Υπάρχουν σχεδόν 10 [αμερικανικές] βάσεις στην Ελλάδα,” δήλωσε. “Ποιος απειλείται; Γιατί ιδρύονται αυτές οι βάσεις στην Ελλάδα;
Ο Ερντογάν είχε προηγουμένως δηλώσει ότι η Ελλάδα έχει ουσιαστικά μετατραπεί σε στρατιωτική βάση των ΗΠΑ. Οι στρατιωτικές εγκαταστάσεις των ΗΠΑ στην Ελλάδα συχνά προβάλλονται από τα τουρκικά μέσα ενημέρωσης που χρηματοδοτούνται από την κυβέρνηση και από εθνικιστικές ομάδες που υποστηρίζουν την κυβέρνηση. Οι υποστηρικτές της κυβέρνησης ισχυρίζονται ότι οι βάσεις των ΗΠΑ αποτελούν απειλή για την Τουρκία, αν και συχνά υπάρχουν ασυμφωνίες σχετικά με τον ακριβή αριθμό των υποτιθέμενων βάσεων.
Στην πραγματικότητα, υπάρχει μόνο μία πραγματική βάση των ΗΠΑ στην Ελλάδα, που βρίσκεται στη Σούδα και λειτουργεί από το 1969. Ωστόσο, σύμφωνα με τη Συμφωνία Αμοιβαίας Αμυντικής Συνεργασίας ΗΠΑ-Ελλάδας (MDCA), η οποία υπογράφηκε τον Οκτώβριο του 2021 και επικυρώθηκε από την ελληνική βουλή τον Μάιο του 2022, οι αμερικανικές δυνάμεις απέκτησαν πρόσβαση σε τέσσερις επιπλέον ελληνικές στρατιωτικές βάσεις.
Η βουλευτής του Κόμματος İYİ, Şenol Sunat, εξέφρασε την υποστήριξή της στην πρόταση, υποστηρίζοντας ότι η Ελλάδα έχει καταλάβει συστηματικά τα τουρκικά νησιά από το 2004, προχωρώντας σε μια πιο προφανή στρατηγική προσάρτησης από το 2009. Η Sunat κριτίκαρε τις προηγούμενες τουρκικές κυβερνήσεις για την αποτυχία τους να αντιδράσουν σε αυτές τις ενέργειες, ισχυριζόμενη ότι αγνόησαν τις παραβιάσεις της Ελλάδας με βάση τις προηγούμενες ελπίδες ένταξης στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Αναφέρθηκε επίσης στις ασυνεπείς δηλώσεις του προεδρεύοντος Ερντογάν, σημειώνοντας ότι οι απειλές του δεν συνοδεύτηκαν από συγκεκριμένες ενέργειες, γεγονός που προκάλεσε σύγχυση στο κοινό και ενίσχυσε την Ελλάδα. Η Sunat ζήτησε μια ειδική έρευνα για την αποκατάσταση της κυριαρχίας της Τουρκίας στα αμφισβητούμενα εδάφη.
Απαντώντας εκ μέρους του κυβερνώντος Κόμματος Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (ΑΚΡ), ο βουλευτής Abdurrahman Babacan επισήμανε το νομικό πλαίσιο που έχει καθοριστεί από ιστορικές συνθήκες, ιδίως τη Συνθήκη της Λωζάνης και τη Συνθήκη του Παρισιού του 1947, οι οποίες προέβλεπαν ότι ορισμένα νησιά θα παραμείνουν αποστρατιωτικοποιημένα. Ο Μπαμπατζάν τόνισε ότι η εξωτερική πολιτική της Τουρκίας σχετικά με το Αιγαίο έχει βασιστεί διαρκώς σε ειρηνικές προσεγγίσεις, ωστόσο αναγνώρισε ότι οι περιφερειακές δυναμικές έχουν αλλάξει, ιδιαίτερα μετά τις εκλογές των ΗΠΑ το 2020. Υποστήριξε ότι η εκλογή του προεδρου Τζο Μπάιντεν είχε αναζωογονήσει τις σχέσεις ΗΠΑ-Ελλάδας, με ανανεωμένη έμφαση στις διατλαντικές πολιτικές και στρατηγικά συμφέροντα στην περιοχή. Ο Abdurrahman Babacan συνέδεσε την αυξημένη στρατιωτική στάση της Ελλάδας με την ευθυγράμμισή της με τα στρατηγικά συμφέροντα των ΗΠΑ στην ανατολική Μεσόγειο και τα Βαλκάνια.
Ο Abdurrahman Babacan απέρριψε την ιδέα ότι η Ελλάδα κατέχει τουρκικά νησιά, περιγράφοντας το ζήτημα ως μια σύνθετη διαμάχη σχετικά με την κατάσταση συγκεκριμένων νησίδων και θαλάσσιων συνόρων. Επιβεβαίωσε ότι η προσέγγιση της Τουρκίας σε αυτές τις διαφορές θα συνεχίσει να επικεντρώνεται στον διάλογο και την ειρηνική διπλωματία, διασφαλίζοντας την προστασία των εθνικών συμφερόντων και της περιφερειακής σταθερότητας.
Η πρόταση του CHP απορρίφθηκε από το κυβερνών κόμμα και τους υποστηρικτές του μετά από ψηφοφορία στην γενική συνέλευση.
Δεν είναι μυστικό ότι η προσέγγιση του Προέδρου Ερντογάν προς την Ελλάδα έχει υποστεί σημαντικές αλλαγές τόσο πριν όσο και μετά τις γενικές εκλογές του 2023. Καθώς η Τουρκία αντιμετωπίζει μια δύσκολη οικονομική κατάσταση, είναι κατανοητό ότι ο Ερντογάν, προσπαθώντας να αποφύγει επιπλέον κρίσεις με την ΕΕ και τις ΗΠΑ, θα είναι προσεκτικός στην κλιμάκωση των εντάσεων με την Ελλάδα. Η διακοπή των δραστηριοτήτων εξερεύνησης πετρελαίου από τουρκικά πλοία κοντά στο Αιγαίο και την Κύπρο, καθώς και τα ενθαρρυντικά μηνύματα που έστειλε ο Ερντογάν κατά την επίσκεψή του στην Αθήνα στις 7 Δεκεμβρίου 2023, θεωρούνται όχι μόνο ως μια χειρονομία προς την Ελλάδα αλλά και ως ένα μήνυμα προς τη Δύση.
Παρά την ολοένα και πιο κακή κατάσταση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και την υποχώρηση της δημοκρατίας στην Τουρκία, ο Ερντογάν παραμένει ιδιαίτερα συνειδητός για την υποστήριξη που λαμβάνει από τη Δύση, κυρίως λόγω του ρόλου του στην αποτροπή των μεταναστών από το να φτάσουν στις ευρωπαϊκές ακτές. Κατανοεί επίσης ότι η διαχείριση της σύγκρουσης Ρωσίας-Ουκρανίας με μια ισορροπημένη προσέγγιση, εν μέσω κατηγοριών για διευκόλυνση της αποφυγής των κυρώσεων κατά της Ρωσίας, έχει οδηγήσει σε μια ασυμφωνία εντός του ΝΑΤΟ. Λαμβάνοντας υπόψη αυτούς τους παράγοντες, ο Ερντογάν είναι πλήρως ενήμερος ότι μια στρατιωτική σύγκρουση με την Ελλάδα δεν θα ήταν επωφελής για την κυβέρνησή του.
Ωστόσο, το ζήτημα της Ελλάδας έχει πάντα χρησιμοποιηθεί ως πολιτικό εργαλείο στην Τουρκία, συχνά από πολιτικούς που επιδιώκουν να προσελκύσουν εθνικιστές ψηφοφόρους. Ο Ερντογάν συχνά αξιοποιεί αυτή τη ρητορική πριν από τις εκλογές, αλλά με την Τουρκία να στρέφει τώρα την προσοχή της σε συζητήσεις σχετικά με πιθανές στρατιωτικές επιχειρήσεις στη βόρεια Συρία και τις κουρδικές ομάδες εκεί, η προοπτική του ελληνικού ζητήματος να επανέλθει ως κύριο θέμα φαίνεται απίθανη στο άμεσο μέλλον.
