by Γράφει: Ο Δρ. Michael Rubin
Πηγη: https://www.aei.org
Η Ελλάδα ολοένα και περισσότερο «παίζει πάνω από τις δυνάμεις της» στα Ηνωμένα Έθνη και στη διεθνή σκηνή. Έχει αξιοποιήσει την τρέχουσα θέση της στο Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ όχι μόνο για να υποστηρίξει την ασφάλεια στην Ανατολική Μεσόγειο, αλλά και για να συμβάλει στη διαμεσολάβηση στη Βορειοανατολική Ασία, όπου η κορεατική σύγκρουση απέχει μόλις μία εκτόξευση πυραύλου ή μια τρομοκρατική επίθεση, από την αναζωπύρωση. Η Ελλάδα, αθόρυβα αγωνίζεται επίσης για τα θρησκευτικά δικαιώματα και την ελευθερία όχι μόνο στην Τουρκία αλλά και στην Αίγυπτο και την Αιθιοπία.
Η διπλωματική της αίγλη αναμένεται να αυξηθεί περαιτέρω τα επόμενα χρόνια, καθώς προετοιμάζεται να στηρίξει την προεδρία της Κυπριακής Δημοκρατίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση κατά το πρώτο εξάμηνο του 2026 και να αναλάβει η ίδια την προεδρία της ΕΕ κατά το δεύτερο εξάμηνο του 2027. Με απλά λόγια, καθώς η Ελλάδα ενισχύει την επιρροή της μέσω διεθνών οργανισμών, των συμμαχικών δομών και των Ηνωμένων Εθνών, η διπλωματική της επιρροή υπερβαίνει κατά πολύ τον πληθυσμό των 10 εκατομμυρίων κατοίκων της. Δεν πρέπει όμως να φοβηθεί. Τουναντίον θα πρέπει να την αξιοποιήσει έτι περεταίρω.
Η θητεία του Φίλιππο Γκράντι, του νυν Ύπατου Αρμοστή του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες, λήγει στο τέλος του τρέχοντος ημερολογιακού έτους. Ήδη, ο Γενικός Γραμματέας των Ηνωμένων Εθνών, Αντόνιο Γκουτέρες—ο ίδιος πρώην Ύπατος Αρμοστής για τους Πρόσφυγες—εξετάζει αρκετούς υποψηφίους για να τον αντικαταστήσουν και να αναλάβουν την ευθύνη για την πολιτική, την ανθρωπιστική βοήθεια και τη διαχείριση του ετήσιου προϋπολογισμού των 10 δισεκατομμυρίων δολαρίων του Γραφείου του Ύπατου Αρμοστή του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες (UNHCR).Παραδοσιακά, οι Δυτικοευρωπαίοι αναμένουν να διατηρούν την ηγεσία του UNHCR, βασιζόμενοι στην πεποίθηση ότι ένα ευρωπαϊκό πρόσωπο θα προσελκύσει περισσότερες δωρεές προς τον οργανισμό. Υπήρξαν, ωστόσο, ορισμένες εξαιρέσεις σε αυτόν τον κανόνα. Η Γιαπωνέζα αξιωματούχος του ΟΗΕ Sadako Ogata διηύθυνε το UNHCR τη δεκαετία του 1990, ενώ ο Ιρανός Sadruddin Aga Khan ηγήθηκε του οργανισμού από το 1967 έως το 1977.
Φέτος, αρκετοί υποψήφιοι έχουν θέσει υποψηφιότητα: ο Γερμανός πολιτικός Niels Annen, η πρώην πρέσβειρα της Ελβετίας Christine Schraner Burgener, η οποία υπηρέτησε επίσης ως απεσταλμένη του ΟΗΕ στη Μιανμάρ. Ίσως αντιλαμβανόμενη την ευρωπαϊκή πεποίθηση ότι η επόμενη Ύπατη Αρμοστής θα πρέπει να είναι γυναίκα, η δήμαρχος Παρισίων Anne Hidalgo μπήκε στην κούρσα, πιθανώς ελπίζοντας ότι ο Γκουτέρες θα προτάξει τη σοσιαλιστική αλληλεγγύη έναντι άλλων προσόντων. Η Σουηδία πρότεινε τον Jesper Brodin, πρώην διευθύνοντα σύμβουλο της Ikea, υποστηρίζοντας ότι ένας επιχειρηματίας είναι ο καταλληλότερος διαχειριστής σε εποχή δημοσιονομικών περικοπών.
Αυτό που θα πρέπει να ανησυχεί την Ελλάδα, ωστόσο, είναι η προσπάθεια του Προέδρου Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν να «καταλάβει» τον οργανισμό, προωθώντας τον Ahmet Yıldız, πρώην αναπληρωτή Υπουργό Εξωτερικών και σύμβουλο του Ερντογάν τόσο ως πρωθυπουργού όσο και ως προέδρου. Σε αυτές τις θέσεις, ο Yıldız ήταν ο βασικός άνθρωπος πίσω από την εργαλειοποίηση των προσφύγων από τον Ερντογάν.
Η Τουρκία αξίζει αναγνώριση για τη φιλοξενία εκατομμυρίων Σύρων προσφύγων, πολλοί εκ των οποίων έχουν πλέον επιστρέψει, αλλά επίσης επανειλημμένα χρησιμοποίησε την απειλή μετακίνησης προσφύγων προς την Ευρώπη για να αποσπάσει διπλωματικά και οικονομικά ανταλλάγματα. Και δεν ήταν πάντα άμεσος εκβιασμός. Ο Yıldız συνέβαλε επίσης όταν η Turkish Airlines μετέφερε πρόσφυγες στη Λευκορωσία, όπου πολλοί πέθαναν από το ψύχος στα δάση. Μόνο η ήσυχη ευρωπαϊκή διπλωματία και η απειλή κυρώσεων στην Turkish Airlines έβαλαν τέλος σε αυτό το σχέδιο.
Η Ελλάδα υπήρξε επίσης θύμα της πολιτικής του Yıldız, όταν η Τουρκία έκανε τα «στραβά μάτια» σε εκτοξεύσεις σκαφών με πρόσφυγες προς την Ελλάδα και στη συνέχεια βιντεοσκοπούσε τις ελληνικές προσπάθειες αναχαίτισης και νομικής αντιμετώπισης αυτής της κυνικής τακτικής.
Αν η Ελλάδα παραμείνει σιωπηλή στην επιλογή του νέου Ύπατου Αρμοστή του UNHCR, μπορεί να αντιμετωπίσει δύο αρνητικά αποτελέσματα. Το πρώτο θα ήταν η επιλογή του Yıldız. Είναι άλλο να αντιμετωπίζει κανείς συνεχή τουρκική προπαγάνδα· ο Yıldız θα την εισήγαγε καθημερινά μέσω των θεσμών του ΟΗΕ.
Όποιος πιστεύει ότι οι άνθρωποι που οφείλουν την επιτυχημένη τους σταδιοδρομία στην ιδεολογική τους συμμόρφωση και την πίστη τους στον Ερτογάν, θα εγκαταλείψουν αυτή την πίστη μόλις περάσουν την πόρτα του UNHCR στη Γενεύη είναι αφελής.
Οι Δυτικοευρωπαίοι υποψήφιοι επίσης ενέχουν κινδύνους, καθώς πολλοί παραμένουν αποστασιοποιημένοι και αδιάφοροι απέναντι στις χώρες πρώτης γραμμής όπως η Ελλάδα, η Κύπρος και η Ιταλία.
Ο Γκουτέρες θα λάβει την τελική απόφαση, αλλά θα μπορέσει να αγνοήσει τις νόμιμες ανησυχίες των Ελλήνων μόνο αν αυτοί δεν τις εκφράσουν έγκαιρα και ξεκάθαρα. Η Ελλάδα βρίσκεται στα πρόθυρα μιας προσφυγικής κρίσης—όχι από πολεμικές ζώνες, αλλά από τα γραφεία του ΟΗΕ. Ευτυχώς, έχει τη δύναμη να αποτρέψει αυτή την κρίση και την κυνική «κατάληψη» ενός πολύτιμου οργανισμού, αρκεί να βρει τη διπλωματική της φωνή εγκαίρως.
*Ο Δρ. Michael Rubin έχει διδακτορικό και μεταπτυχιακό στην ιστορία από το Πανεπιστήμιο Yale, όπου απέκτησε επίσης πτυχίο στη βιολογία.
Ανώτερος συνεργάτης στο American Enterprise Institute, όπου ειδικεύεται στο Ιράν, την Τουρκία και την ευρύτερη Μέση Ανατολή.
Είναι συγγραφέας και συν-επιμελητής αρκετών βιβλίων που διερευνούν τη διπλωματία, την ιρανική ιστορία, τον αραβικό πολιτισμό.
