by Πηγή: simerini.sigmalive.com
Γράφει: Ο Γιάννος Χαραλαμπίδης*
Όλα στη φόρα για το ηλεκτρικό καλώδιο, που μπαίνει στη δίνη των ερευνών
Τα οικονομικά συμφέροντα, η γεωπολιτική σημασία, οι «λεονταρισμοί» και οι ευθύνες
• Πώς κινδυνεύει ένα έργο που αγκαλιάζουν όλοι οι Έλληνες;
• Γιατί ο Πρόεδρος στήριξε τον Κεραυνό, αλλά τον άδειασε με τον Παπαναστασίου
Μπορεί μεν Αθήνα και Λευκωσία να επιχειρούν τη διάσωση του καλωδίου Κύπρου – Ελλάδας, αλλά είναι τέτοια η κατάσταση, που αφήνεται ανοικτό το ενδεχόμενου ναυαγίου. Επί του παρόντος το έργο είναι παγωμένο και πληροφορίες, που δημοσιεύτηκαν στην εφημερίδα «Δημοκρατία» των Αθηνών, αναφέρουν ότι από την 1η Ιουνίου του 2024 ώς τον Δεκέμβριο του 2025 υπάρχει ρήτρα, που καθορίζει αποζημιώσεις στην εταιρεία η οποία έχει αναλάβει το project GSI, της τάξης των 120 χιλιάδων ευρώ την ημέρα, για καθυστερήσεις.
Γενικώς οι συμφωνίες και οι ρήτρες, αλλά και οι συμπεριφορές των εμπλεκομένων ανάγκασαν την παρέμβαση ακόμη και αυτής της Εισαγγελίας της ΕΕ για τον έλεγχο ατασθαλιών, που πάει πίσω στο 2013. Με την τροπή που παίρνει το όλο ζήτημα φέρνει τριγμούς στις σχέσεις Αθηνών – Λευκωσίας και πανηγυρίζουν οι Τούρκοι, χωρίς να χρειαστεί να βγάλουν τον στόλο τους έξω και χωρίς κρίση, προκειμένου να εμποδίσουν την υλοποίηση του έργου, το οποίο υποστηρίζουν σφόδρα Κύπριοι και Ελλαδίτες πολίτες.
Η Ευρωπαϊκή Εισαγγελία
Η Ελλάδα, πρώτη επιδίδεται σε μια εκστρατεία καταλογισμού ευθυνών για όσα συμβαίνουν στη Λευκωσία εξ αφορμής των δηλώσεων του Υπουργού Οικονομικών Μάκη Κεραυνού περί της μη βιωσιμότητας του έργου, που σημαίνει και πάγωμα της αποδέσμευσης κονδυλίων, δηλαδή της προσφοράς της Κυπριακής Δημοκρατίας στο έργο (25 εκ ευρώ). Βεβαίως, το θέμα δεν είναι μόνο οι δηλώσεις του κ. Κεραυνού, αλλά και η έρευνα, που άρχισε η Ευρωπαϊκή Εισαγγελία από τον Ιούλιο. Η έρευνα καλύπτει την περίοδο 2013 και περιλαμβάνει τον τότε Φορέα Υλοποίησης, «Euroasia Interconnector», στον οποίο καταλογίστηκε το έργο. Η Αθήνα ισχυρίζεται ότι δεν αφορά στον διάδοχο «Euroasia Interconnector», δηλαδή στον Ανεξάρτητο Διαχειριστή Μεταφοράς Ηλεκτρικής Ενέργειας ΑΔΜΗΕ, που αναλαμβάνει στην παρούσα φάση την υλοποίηση. Ταυτοχρόνως, όμως, πληροφορίες αναφέρουν ότι: Α) Οι έρευνες επικεντρώνονται στις τραπεζικές συναλλαγές κατά την πώληση της μιας εταιρείας στην άλλη. Β) Υπάρχει εγγεγραμμένη εταιρεία στην Κύπρο, που ήταν εμπλεκόμενη στην υπόθεση του καλωδίου και στέλεχός της είναι συγγενικό με πρόσωπο που μετέχει της ελληνικής Κυβερνήσεως. Ως εκ τούτου, συνιστά θέμα προς διερεύνηση.
Εκατέρωθεν πυρά…
Πώς διαμορφώθηκε το σκηνικό;
Πρώτο, η Αθήνα πήρε μιαν αρχική στάση, με την οποία θεωρεί ότι η ευθύνη ανήκει στη Λευκωσία για την κατασκευή ή όχι του έργου και αυτό είναι σαφές από τις δηλώσεις των Ελλαδιτών αξιωματούχων, όπως ο Αντιπρόεδρος της Κυβέρνησης, Κωστής Χατζηδάκης, που βρίσκεται στην κυριολεξία δίπλα από τον Έλληνα Πρωθυπουργό, καθώς και ο ευρωβουλευτής του ΠΑΣΟΚ, Γιάννης Μανιάτης, ο οποίος είχε διατελέσει Υπουργός και Υφυπουργός Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής από το 2011 ώς το 2015. Ο μεν πρώτος είπε ότι η Λευκωσία θα πρέπει να ξεκαθαρίσει τι θέλει, ο δε δεύτερος επισήμανε ότι το πρόβλημα βρίσκεται στην κυπριακή πλευρά. Πρόσθεσε, μάλιστα, ότι τα ζητήματα αυτά προκύπτουν επειδή εθίγησαν τα συμφέροντα κάποιων στη Λευκωσία, που είναι συναφή με το ντίζελ και τη λειτουργία των σταθμών παραγωγής ενέργειας, καθώς και με άλλα οικονομικά παιχνίδια. Ακόμη, όπως παρατήρησε, οι καταγγελίες που έχουν υποβληθεί στην ΕΕ έγιναν από κυπριακής πλευράς επί τη βάσει συμφερόντων.
Δεύτερο, ο Πρόεδρος Χριστοδουλίδης καλύπτει τον Μάκη Κεραυνό, αλλά, ταυτοχρόνως, τον αδειάζει μέσω δηλώσεων του Υπουργού Ενέργειας, Γιώργου Παπαναστασίου. Ο ίδιος ο Πρόεδρος απαντά στην ουσία στα όσα αναφέρονται στην Αθήνα, τονίζοντας ότι: Α) Η κυπριακή Κυβέρνηση έχει κοινή γραμμή και στηρίζει το έργο. Άρα συμφωνεί με τη θέση Κεραυνού ότι υπάρχουν όντως δυο μελέτες από ανεξάρτητους Οίκους, που καταλήγουν στο συμπέρασμα ότι το πρόγραμμα του ηλεκτρικού καλωδίου δεν είναι βιώσιμο. Είκοσι τέσσερεις ώρες αργότερα και υπό την πίεση της Αθήνας να πει η Λευκωσία εάν θέλει τη συνέχιση του έργου και αν αυτό είναι βιώσιμο, ο Γ. Παπαναστασίου είπε ότι, κατά τη δική του «ταπεινή άποψη», το έργο είναι βιώσιμο. Β) Η αξιοπιστία της Κύπρου είναι σημαντική και δη διεθνώς, που σημαίνει ότι, είτε του αρέσει είτε όχι, δεν έχει άλλη επιλογή παρά μόνο να στηρίξει την Ευρωπαϊκή Εισαγγελία.
Πού συμφωνούν
Εκεί που, εκ των πραγμάτων, Αθήνα και Λευκωσία συμφωνούν, είναι τα εξής: 1. Το έργο είναι κοινοτικό. 2. Η Κύπρος βγαίνει από την ενεργειακή και δη την ηλεκτρική απομόνωση. 3. Θεωρείται ως δεδομένη η σύνδεση με το Ισραήλ και η προοπτική συμμετοχής της Αιγύπτου, συνεπώς μπορεί να εξελιχθεί σε κόμβο. Είναι όμως στη μέση το θέμα της βιωσιμότητας, που θα επιβαρύνει τους Κύπριους και τους Ελλαδίτες πολίτες. Και επί τούτου εγείρεται το ερώτημα: Συμφώνησαν οι δυο χώρες, χωρίς να έχουν ενώπιόν τους μελέτες βιωσιμότητας; Τι λένε οι όροι της συμφωνίας σε μια τέτοια περίπτωση; Πώς μπορεί να είναι το έργο γεωπολιτικά συμφέρον όταν είναι οικονομικά ασύμφορο; Τώρα, εκτός από το ζήτημα της βιωσιμότητας, μπαίνει στη μέση και η έρευνα του Ευρωπαίου Εισαγγελέα. Οπότε εγείρεται νέα αλυσίδα ερωτημάτων: Πώς μπορεί να συνεχιστεί η διαδικασία και να δοθεί νέα χρηματοδότηση από την ΕΕ, ενώ είναι σε εξέλιξη έρευνα; Πώς ήταν τόσο σίγουρες οι ηγεσίες των Αθηνών και της Λευκωσίας για την υλοποίηση του έργου, όταν γνώριζαν ότι τα προβλήματα δεν ήταν μόνο από την Τουρκία αλλά και άλλα;
Γεωπολιτική διάσταση και θερμό φθινόπωρο
Αθήνα και Λευκωσία δεν γνώριζαν μόνο για τις εκθέσεις που είχε ενώπιόν του ο Μ. Κεραυνός, αλλά και για τις έρευνες της Ευρωπαϊκής Εισαγγελίας, που είχαν αρχίσει προ καιρού. Πώς, λοιπόν, μιλούσε με τόση βεβαιότητα ο Κύπριος Πρόεδρος για την υλοποίηση του έργου, όταν υπήρχαν ενστάσεις από έναν εκ των πιο στενών συνεργατών του; Πώς ο Γεραπετρίτης ισχυριζόταν ότι τον Σεπτέμβριο θα προχωρήσουν οι έρευνες για το καλώδιο πλησίον της Κάσου και «λεοντάριζε» ότι, εάν επέμβει η Τουρκία, η Ελλάδα θα σταθεί στο ύψος της; Δεν γνώριζε ούτε για τις ενστάσεις της κυπριακής Κυβέρνησης, ούτε για την έρευνα της Ευρωπαϊκής Εισαγγελίας; Και γιατί δεν καθάρισε το σκηνικό προ καιρού μαζί με την Άγκυρα στο πλαίσιο της πολιτικής των ήρεμων νερών; Γιατί υποσχόταν να το καθαρίσει τώρα, αφήνοντας να διαρρεύσει στα ΜΜΕ ότι, αν χρειαστεί, «πάμε ακόμη και σε θερμό φθινόπωρο»; Ούτως ή άλλως, εάν πάει σε έρευνες για το καλώδιο, θα πρέπει να προσέχει υπό την εξής έννοια: Να μην εξελιχθούν οι διπλωματικοί «λεονταρισμοί» σε στρατιωτική κρίση, την οποία δεν θα μπορεί να ελέγξει και, ως εκ τούτου, θα σπεύσουν ν’ αναλάβουν τη διαχείρισή της άλλοι, όπως συνέβη και στο παρελθόν με τα Ίμια, για παράδειγμα. Αυτήν τη φορά θα υπάρξει πιο σημαντικό διακύβευμα, διότι πρόκειται για τις ανατολικές πύλες του Αιγαίου, τις οποίες η Τουρκία θέλει να θέσει υπό τον έλεγχό της, λόγω του τουρκολιβυκού μνημονίου και του αποκλεισμού της Ελλάδας από την Κύπρο και την Ανατολική Μεσόγειο. Συν του ότι θα επιδιώξει τετελεσμένα επί του θέματος της υφαλοκρηπίδας και δημιουργία ενός νέου καθεστώτος διαπραγμάτευσης. Μακάρι η Ελλάδα να προχωρήσει στις έρευνες. Και, αν επέμβει η Άγκυρα με τον στόλο της, να την βάλει στη θέση της. Διότι, κάτι τέτοιο δεν θ’ ανοίξει μόνο τον δρόμο στην υλοποίηση του έργου για την ηλεκτρική σύνδεση Κύπρου – Ελλάδας, αλλά και σε πολλά άλλα ζητήματα, που αφορούν στην παρουσία της Ελλάδας στην Ανατολική Μεσόγειο. Τονίζεται αυτό, επειδή στην παρούσα φάση είναι απούσα. Άρα, η γεωπολιτική διάσταση του καλωδίου δεν είναι μόνο οικονομική και ενεργειακή, αλλά καλύπτει εκ των πραγμάτων και τα ζητήματα ασφάλειας, ειδικότερα κατά την περίοδο που διανύουμε και η οποία χαρακτηρίζεται από ανακατατάξεις, με την Κύπρο και την Ελλάδα να είναι οι μόνες χώρες της ΕΕ στην περιοχή.
Πάγια θέση…
Εάν όντως υπάρχουν «λερωμένα» συμφέροντα στην Κύπρο ή στην Ελλάδα, αντίθετα με το έργο, να βγουν στην επιφάνεια. Και να λογοδοτήσουν οι ένοχοι. Με την εξέλιξη που έχουν πάρει τα πράγματα, αυτοί που επιχαίρουν είναι οι Τούρκοι. Διότι, χωρίς να ρίξουν τουφεκιά και χωρίς κρίση, βλέπουν ένα έργο, του οποίου την υλοποίηση δεν ήθελαν για δυο χιλιάδες λόγους, να είναι επί του παρόντος παγωμένο από ευθύνη των Αθηνών και της Λευκωσίας. Για λόγους άλλους από τους γεωπολιτικούς… που υπονοούν την παρεμπόδιση της ολοκλήρωσής του από την Τουρκία. Επειδή το έργο είναι σημαντικό από κάθε άποψη, και επειδή θα πληρωθεί από τους Ελλαδίτες και τους Κύπριους πολίτες, θ’ αφουγκραστούμε εκ νέου την πάγια θέση τους. Δηλαδή: Καθαρό καλώδιο, χωρίς «βρόμικο» οικονομικό φέσι και χωρίς συμφωνίες με νάρκες…
*Καθηγητής Διεθνών Σχέσεων
