by Γράφει: Ο Ταξίαρχος ΠΑ (εα) Χαράλαμπος Παπασπύρος*
Η πρόσφατη είδηση ότι η Τουρκία υπέγραψε συμφωνία με τον αιγυπτιακό κρατικό αμυντικό κολοσσό AOI (Arab Organization for Industrialization) για τη συμπαραγωγή μη επανδρωμένων αεροσκαφών (UAVs – drones), δημιουργεί νέα δεδομένα στο γεωστρατηγικό περιβάλλον της Ανατολικής Μεσογείου. Η Άγκυρα συνεχίζει μεθοδικά να αξιοποιεί την τεχνογνωσία της στον χώρο των UAVs, εδραιώνοντας δεσμούς με σημαντικούς περιφερειακούς δρώντες. Η Αίγυπτος, με πληθυσμό 110 εκατομμυρίων και τον ισχυρότερο στρατό της Αφρικής, αποτελεί για την Τουρκία όχι μόνο αγορά αλλά και πύλη συνεργασίας προς τον αραβικό κόσμο.
Την ίδια στιγμή, η Ελλάδα, παρότι διαθέτει εγχώρια τεχνολογική βάση και εταιρείες όπως η Ελληνική Αεροπορική Βιομηχανία (ΕΑΒ) που έχουν ήδη αναπτύξει πρωτοποριακά συστήματα anti-drone, αδυνατεί να κεφαλαιοποιήσει τις δυνατότητές της. Το αποτέλεσμα είναι η χώρα να παρακολουθεί αμήχανη γεωπολιτικές εξελίξεις όπου άλλοι παίκτες κερδίζουν έδαφος.
Η τουρκική στρατηγική: διείσδυση μέσω UAVs
Η Τουρκία έχει επενδύσει εδώ και πάνω από μία δεκαετία σε τεχνολογίες UAVs. Η χρήση των Bayraktar TB2 (όχι ιδιαίτερα επιτυχημένη) σε Συρία, Λιβύη, Ναγκόρνο-Καραμπάχ και Ουκρανία απέδειξε ότι τα drones γενικά μπορούν να αλλάξουν την ισορροπία στο πεδίο μάχης με χαμηλό κόστος και υψηλή αποτελεσματικότητα.
Με την Αίγυπτο, η Άγκυρα δεν κερδίζει απλώς μια νέα αγορά. Κερδίζει:
Γεωπολιτική πρόσβαση σε μια χώρα-κλειδί του αραβικού κόσμου.
Βιομηχανική συνεργασία με τον ισχυρότερο αμυντικό οργανισμό της Αφρικής.
Ενίσχυση των σχέσεων σε μια περίοδο που οι ελληνοαιγυπτιακές σχέσεις είχαν ανέβει επίπεδο με τις συμφωνίες ΑΟΖ.
Η συμφωνία αυτή δείχνει ότι η Τουρκία λειτουργεί με στρατηγικό σχεδιασμό: χρησιμοποιεί την αμυντική βιομηχανία όχι μόνο για κέρδη αλλά και ως εργαλείο εξωτερικής πολιτικής.
Από τον “Τηλέμαχο” στον “Κένταυρο” & “Υπερίων”
Η Ελλάδα είχε τη δική της ευκαιρία στον χώρο των UAVs 40 χρόνια πριν οταν ήταν πρωτοπόρος με τα “Πήγασος” .
Συστήματα anti-drone.
Το 2018 η ΕΑΒ παρουσίασε στην έκθεση EDEX στο Κάιρο το ραντάρ «Τηλέμαχος», μια πρωτοποριακή ελληνική λύση για την έγκαιρη ανίχνευση μικρών μη επανδρωμένων αεροσκαφών. Την ίδια περίοδο, υπήρξαν επαφές με την αιγυπτιακή AOI για πιθανή συνεργασία.
Στην EDEX απασχόλησε πέρα από Αιγυπτιακές εταιρείες και το περιοδικό Asian Defence Technology “Daily News”.
Ωστόσο, αντί να ενισχυθεί η προσπάθεια, το έργο υπονομεύτηκε τόσο εκ των έσω όσο και εκτός ΕΑΒ. Ο «Τηλέμαχος» δεν χρηματοδοτήθηκε, παρότι υπήρχε εγκεκριμένο από ΕΑΒ & Lockheed πρόγραμμα στα αντισταθμιστικά προγράμματα των F-16 Viper. Έτσι, μια καινοτομία ελληνικής σχεδίασης έμεινε στα χαρτιά, ενώ σήμερα η διεθνής αγορά anti-drone εκτιμάται σε δισεκατομμύρια.
Παράλληλα, τα τελευταία χρόνια η ΕΑΒ ανέπτυξε τα ολοκληρωμένα συστήματα «Κένταυρος» και «Υπερίων», ικανά να προσφέρουν αξιόπιστη άμυνα απέναντι σε σμήνη drones. Πρόκειται για τεχνολογίες που θα μπορούσαν να τοποθετήσουν την Ελλάδα στην αιχμή της παγκόσμιας αγοράς anti-drone.
Χαμένες ευκαιρίες συνεργασίας
Η Ελλάδα θα μπορούσε να έχει ήδη αξιοποιήσει την τεχνογνωσία της ΕΑΒ και να αναπτύξει συνέργειες με χώρες όπως η Αίγυπτος, αλλά και με κράτη των Βαλκανίων ή της Μέσης Ανατολής. Η ΕΑΒ διαθέτει το τεχνολογικό υπόβαθρο και οι διεθνείς εκθέσεις, δημοσιεύματα καθώς και οι επιτυχίες του Κένταυρος στην Ερυθρά θάλασσα, έδωσαν την ευκαιρία να «ανοίξουν πόρτες».
Η ΕΑΒ είναι μια από τις λίγες εταιρείες παγκοσμίως με τρία ολοκληρωμένα συστήματα Anti‑Drone
Όμως η απουσία συντονισμένης στρατηγικής από την πολιτεία και το υπουργείο Άμυνας οδήγησε στη στασιμότητα.
Την ώρα που η Τουρκία υπογράφει συμφωνίες συμπαραγωγής, στην Ελλάδα κυριαρχούν ζητήματα στη δημόσια συζήτηση, όπως η πισίνα της Στρατιάς, τα ρετιρέ των Στρατηγών κλπ. Η εθνική αμυντική βιομηχανία παραμένει δέσμια γραφειοκρατίας, εσωτερικών αντιπαραθέσεων και έλλειψης πολιτικής βούλησης.
Γεωστρατηγικές και οικονομικές διαστάσεις
Η συνεργασία Τουρκίας – Αιγύπτου είναι πολύ περισσότερα από μια εμπορική συμφωνία. Δημιουργεί ένα νέο άξονα που συνδέει την Άγκυρα με το Κάιρο σε επίπεδο άμυνας και βιομηχανίας. Αυτό έχει συνέπειες:
- Στρατηγικές: Η Τουρκία αποκτά μεγαλύτερη επιρροή σε μια χώρα που μέχρι πρότινος διατηρούσε ψυχρές σχέσεις μαζί της.
- Οικονομικές: Τα τουρκικά drones γίνονται εξαγώγιμο προϊόν, ενισχύοντας την τουρκική βιομηχανία.
- Πολιτικές: Η Ελλάδα χάνει έναν πιθανό εταίρο στον χώρο της αμυντικής βιομηχανίας, παρότι έχει ισχυρή στρατηγική συνεργασία με την Αίγυπτο στο ενεργειακό και γεωπολιτικό πεδίο.
Τι πρέπει να γίνει
Η περίπτωση της συμφωνίας Τουρκίας – Αιγύπτου αναδεικνύει με τον πιο εμφατικό τρόπο την ανάγκη η Ελλάδα να αποκτήσει εθνική στρατηγική αμυντικής βιομηχανίας. Η ΕΑΒ, με τα συστήματα «Τηλέμαχος», «Κένταυρος» και «Υπερίων», απέδειξε ότι υπάρχει τεχνογνωσία και δυνατότητα καινοτομίας. Αυτό που λείπει είναι:
- Χρηματοδότηση και στήριξη από το κράτος.
- Διπλωματική αξιοποίηση των τεχνολογιών ως εργαλείο εξωτερικής πολιτικής.
- Διεθνείς συνέργειες με χώρες που αναζητούν λύσεις anti-drone, ιδίως στην Αφρική και στα Βαλκάνια.
Εάν η Ελλάδα συνεχίσει να μένει αδρανής, θα χάσει οριστικά το «τρένο» της νέας εποχής στον χώρο της άμυνας, αφήνοντας την Τουρκία να ηγεμονεύει τεχνολογικά και γεωπολιτικά.
Το ερώτημα που προκύπτει είναι απλό: Θα συνεχίσουμε να συζητούμε για δευτερεύοντα ζητήματα ή θα στηρίξουμε επιτέλους τη βιομηχανία που μπορεί να προσφέρει στρατηγική υπεραξία στη χώρα;
*Ex. Vice President at Hellenic Aerospace Industry SA
Secretary General Hellenic Aerospace & Defense Industries Group
