by Γράφει: Ο Σχης (εα) Δημήτριος Κωνσταντινίδης*
Αν και ο πόλεμος εμφανίστηκε ιστορικά από τις πρώτες ημέρες που ο άνθρωπος περπάτησε στον πλανήτη γη. Το στρατιωτικό επάγγελμα έκανε αρχικά την εμφάνιση του κατά την διάρκεια των Ναπολεόντειων πολέμων τον 19ο αιώνα. Στην Ελλάδα ο Ιωάννης Καποδίστριας αντιλαμβανόμενος την σημασία που είχαν οι οργανωμένες Ένοπλες Δυνάμεις ιδρύει την Στρατιωτική Σχολή Ευελπίδων το 1828. Η ετοιμολογία δε της λέξεως Ευελπίδων παραπέμπει στην καλή ελπίδα που το γένος των Ελλήνων εναπόθεσε το 1828 πάνω σε αυτή την Σχολή. Ποια είναι όμως σήμερα η σχέση του κράτους με τον Αξιωματικό; Μιλάνε την ίδια γλώσσα πολιτικοί και στρατιωτικοί; Γιατί υπάρχει τέτοια διαφορά απόψεων και τέτοια απέχθεια για τον Αξιωματικό και κατά συνέπεια για το στρατιωτικό επάγγελμα;
Σύμφωνα με τον καθηγητή πολιτικών επιστημών Samuel Huntington ο τρόπος σκέψης των Αξιωματικών και η φιλοσοφία της ζωής τους μπορεί να προσεγγιστεί με τρεις διαφορετικούς τρόπους. Ο πρώτος είναι η ευφυΐα. Στις περισσότερες κοινωνίες σε παγκόσμιο επίπεδο οι Αξιωματικοί θεωρούνται άτομα χαμηλής νοημοσύνης. Ιδιαίτερα στην χώρα μας, σωρεία πολιτικών αλλά και πολιτών αναφέρθηκαν και συνεχίζουν να αναφέρονται με υποτιμητικά σχόλια. Αυτή όμως η προσέγγιση όπως υποστηρίζει ο κύριος καθηγητής δεν λέει απολύτως τίποτα για τα διακεκριμένα χαρακτηριστικά αυτών των ανθρώπων. Η δεύτερη προσέγγιση αφορά συγκεκριμένα χαρακτηριστικά της στρατιωτικής προσωπικότητας εν γένη. Οι περισσότεροι καθηγητές συμφωνούν ότι ο Αξιωματικός χαρακτηρίζεται από την πειθαρχία, την αυστηρότητα και την λογική. Ενώ από την άλλη πλευρά δεν είναι καθόλου ανεκτικοί, συναισθηματικοί ή ενστικτώδεις. Και αυτή όμως η προσέγγιση δεν μας λέει πολλά, μιας και δεν στηρίζεται σε επιστημονικά δεδομένα. Η τρίτη και τελευταία προσέγγιση έχει να κάνει με την ουσιαστική ανάλυση της στρατιωτικής σκέψης, δηλαδή την ανάλυση των αξιών, των απόψεων και της συμπεριφοράς του Αξιωματικού. Έμφαση δίνεται σε δύο βασικά χαρακτηριστικά του Αξιωματικού, το φιλοπόλεμο και την αυταρχικότητα. Είναι γενικά αποδεκτό ότι οι Αξιωματικοί ευαγγελίζονται το ρητό του Δημοσθένη σύμφωνα με το οποίο ένας ένδοξος πόλεμος είναι προτιμότερος από μια ντροπιαστική ειρήνη. Επίσης οι περισσότεροι πολίτες πιστεύουν ότι οι Αξιωματικοί απεχθάνονται την δημοκρατία και ότι θα προτιμούσαν την οργάνωση της κοινωνίας με στρατιωτική δομή. Ανεξάρτητα από το εάν αυτά τα συμπεράσματα είναι πραγματικά ή όχι, ο τρόπος που οι άνθρωποι καταλήγουν σε αυτά τα συμπεράσματα είναι υποκειμενικός και όχι αντικειμενικός. Στην χώρα μας δε η κατάσταση είναι ακόμα χειρότερη εξαιτίας της περιβόητης δικτατορίας και της αριστερής προπαγάνδας που ακολούθησε την πτώση της. Έτσι όλοι οι Αξιωματικοί χαρακτηρίστηκαν φασίστες και εχθροί της δημοκρατίας. Υπάρχει όμως κάποιος περισσότερο αντικειμενικός τρόπος για να προσεγγίσουμε την στρατιωτική σκέψη και την φιλοσοφία ζωής των Αξιωματικών; Ο καθηγητής Samuel Huntington πιστεύει ότι εξετάζοντας την στρατιωτική ηθική μπορούμε να καταλάβουμε καλύτερα τον τρόπο που σκέφτονται και λειτουργούν όλοι οι Αξιωματικοί του πλανήτη. Ποια είναι λοιπόν η ηθική του Αξιωματικού; Γιατί ένας νέος αποφασίζει να γίνει Αξιωματικός;
Οι νέοι Έλληνες που σήμερα αποφασίζουν να γίνουν Αξιωματικοί, το κάνουν όχι για να γίνουν πλούσιοι, αλλά γιατί έχουν ιδανικά. Πιστεύουν στο Πατρίς θρησκεία οικογένεια. Κάποιοι θα υποστηρίξουν ότι εξαιτίας των πανελληνίων εξετάσεων πολλοί νέοι περνάνε την είσοδο της Σχολής διότι δεν κατάφεραν να περάσουν σε κάποια άλλη Σχολή της επιλογής τους. Αν και κανένας δεν το αμφισβητεί αυτό, οι κενές θέσεις που υπάρχουν σε όλες τις Στρατιωτικές Σχολές, δείχνουν ότι κάτι άλλο συμβαίνει. Άρα λοιπόν οι περισσότεροι νέοι έχουν υψηλά εθνικά ιδανικά. Αυτά τα ιδανικά η Σχολή Ευελπίδων τα ενισχύει ακόμα περισσότερο. Και αυτό γιατί από την πρώτη ημέρα της ίδρυσης της Στρατιωτικής Σχολής Ευελπίδων το 1828 το νεοσύστατο κράτος είχε να αντιμετωπίσει πολλαπλές εχθρικές απειλές. Έτσι οι πρώτοι Ευέλπιδες γαλουχήθηκαν με την ιδέα της Μεγάλης Ελλάδας και του κινδύνου που πήγαζε από τον αιώνιο εχθρό την τουρκία. Κατά συνέπεια, ακόμα και σήμερα και παρά της προσπάθειες των πολιτικών να διαβρώσουν το φρόνημα των Αξιωματικών, αυτό το ιδανικό μεταφέρετε από γενιά σε γενιά στο DNA όλων των Ελλήνων Αξιωματικών. Ο Αξιωματικός εκπαιδεύεται να βλέπει τον επερχόμενο κίνδυνο για την εθνική ανεξαρτησία, να υποστηρίζει την ύπαρξη ισχυρών Ενόπλων Δυνάμεων και να εναντιώνεται σε οποιαδήποτε πολεμική σύρραξη εάν δεν είναι σίγουρος ότι θα κερδίσει τον πόλεμο. Είναι δυνατό πολλές φορές να βλέπει κίνδυνο εκεί που πραγματικά δεν υπάρχει. Κατά την εκτίμηση του κινδύνου ο Αξιωματικός σπάνια λαμβάνει υπόψη του τις εχθρικές προθέσεις ακόμα και όταν αυτές παρουσιάζονται ως φιλικές. Αντιθέτως υπολογίζει την στρατιωτική δύναμη του εχθρού και τις επιχειρησιακές του δυνατότητες. Για τον Αξιωματικό τα αδύναμα κράτη ενθαρρύνουν την επιθετικότητα και την αλαζονεία του εχθρού. Με δεδομένο ότι το στρατιωτικό επάγγελμα αφορά την διαχείριση της βίας μέσα σε ένα περιβάλλον που βασιλεύει το απρόβλεπτο και η αβεβαιότητα ο στρατιωτικός δίνει μεγαλύτερη βαρύτητα στην ομάδα παρά στο άτομο. Η επιτυχία μιας στρατιωτικής επιχείρησης απαιτεί την υποταγή του εγώ στο εμείς. Έτσι το στρατιωτικό σύστημα αξιών δίνει μεγαλύτερη έμφαση στο συλλογικό συμφέρον παρά στο ατομικό. Για τον Αξιωματικό όλοι οι οργανισμοί που σχεδιάστηκαν για να σταματήσουν τον πόλεμο δεν προσφέρουν καμία βοήθεια και δεν μπορούν να σταματήσουν το αναπόφευκτο όσο και να υποστηρίζουν ότι θα το κάνουν.
Γιατί όμως στην χώρα μας οι πολιτικοί και οι πολίτες απεχθάνονται τον Στρατό; Ένα μεγάλο μέρος αυτής της απέχθειας οφείλετε στο ΚΚΕ. Το οποίο εάν και δεν κυβέρνησε την χώρα ποτέ, κατόρθωσε με την προπαγάνδα να διεισδύσει στα πανεπιστήμια και να μολύνει την νεολαία της χώρας, κατηγορώντας τις ΕΔ για φασισμό και αυταρχισμό. Με την ανοχή όλων των κυβερνήσεων κατόρθωσαν επίσης να πείσουν τους νέους ότι η θητεία είναι άχρηστη και ότι η μοναδική λύση θα ήταν ο μισθοφορικός στρατός. Ξέχασε βέβαια το ΚΚΕ ότι κατά την διάρκεια του συμμοριτοπολέμου είχε οργανώσει τον Δημοκρατικό Στρατό Ελλάδος τον οποίο διοικούσε με αμείλικτη αυστηρότητα, προκειμένου να πετύχει τους δικούς του σκοπούς. Τότε όχι μόνο η θητεία ήταν χρήσιμη αλλά επιβάλλονταν με την ποινή του θανάτου. Δεν είναι όμως μόνο το ΚΚΕ υπεύθυνο για αυτήν την κατάσταση. Όλες οι κυβερνήσεις της περίφημης μεταπολίτευσης αργά αλλά σταθερά κατήργησαν όλα τα κίνητρα για την θητεία. Για παράδειγμα αρκετά χρόνια πριν οι Στρατιώτες που εκπαιδεύονταν για οδηγοί μεγάλων οχημάτων και μηχανημάτων μηχανικού, μπορούσαν με ένα μικρό κόστος να μετατρέψουν το δίπλωμα τους σε πολιτικό. Η μεταπολίτευση κατήργησε αυτό το δικαίωμα με αποτέλεσμα να πρέπει αυτοί οι άνθρωποι να πληρώσουν πολλά χρήματα σε ιδιωτικές σχολές οδηγών για να πάρουν δίπλωμα οδηγού. Η μεταπολίτευση κατήργησε επίσης την Στολή εξόδου για τους οπλίτες, αφαιρώντας τους έτσι το δικαίωμα να αισθάνονται υπερήφανοι για αυτό που κάνουν. Οι ίδιοι οι πολίτες και επιχειρηματίες των café σε πόλεις της παραμεθορίου θεωρούσαν τους οπλίτες μιάσματα και απαγόρευαν την είσοδο αυτών στα café τους. Η δε πολιτεία έκλεισε τα μάτια και έκανε ότι δεν ήξερε τίποτα. Σήμερα όμως οι ίδιοι πολίτες διαμαρτύρονται για το κλείσιμο στρατοπέδων στην περιοχή τους. Λες και οι Στρατός φτιάχτηκε για να φέρει ανάπτυξη σε παραμεθόριες περιοχές. Και δεν είναι μόνο αυτό. Διάφοροί πολιτικοί και πολιτικάντιδες προσπαθώντας να αποδείξουν ότι έκαναν αντίσταση κατά την διάρκεια της επάρατης δικτατορίας εμφανίζονται βασιλικότεροι του βασιλέως και κατηγορούσαν συλλήβδην όλους μα όλους τους Αξιωματικούς. Έτσι ακούσαμε πολλές υποτιμητικές και προσβλητικές εκφράσεις του τύπου “ένστολοι υπάλληλοι” , “γραφειοκράτες” και σαφώς το “καραβανάδες”. Τα τελευταία μάλιστα είδαμε τον στρατό να αναλαμβάνει εργασίες ασύμβατες με την αποστολή του, μόνο και μόνο για να ξελασπώσει το Ελληνικό δημόσιο το οποίο αποδείχθηκε ανίκανο να πράξει το οτιδήποτε αναφορικά με την πολιτική προστασία. Έτσι είδαμε Ευέλπιδες να μοιράζουν τρόφιμα σε εγκλωβισμένους οδηγούς στην Αττική οδό. Είδαμε επίσης Αξιωματικούς και οπλίτες να θάβουν νεκρά ζώα από την πλημύρα στην Θεσσαλία. Επιπλέον, η έλλειψη ουσιαστικής αξιολόγησης των Αξιωματικών, φέρνει σε διοικητικές θέσεις ανίκανους ανθρώπους που δεν μπορούν να μοιράσουν δύο γαϊδάρων άχυρα. Αυτό έχει σαν συνέπεια την άσκοπη καταπόνηση του προσωπικού, το οποίο με αυτό τον τρόπο αναπτύσσει αρνητικά συναισθήματα για τους Διοικητές του.
Κύριε Πρωθυπουργέ, Ένοπλες Δυνάμεις με καταρρακωμένο ηθικό δεν μπορούν να υπάρξουν. Αφήστε λοιπόν κατά μέρος τις επικοινωνιακές πολιτικές της agenda 2030, και κάντε κάτι ουσιαστικό για Αξιωματικούς και οπλίτες.
*MS National Grand Strategy, NDU Washington D.C
MBA, Πανεπιστήμιο Μακεδονίας
