by Γράφει: Ο Ταξίαρχος ΠΑ (εα) Χαράλαμπος Παπασπύρος*
Η Κυπριακή Δημοκρατία προχώρησε πρόσφατα σε νέα παραλαβή από το Ισραήλ του συστήματος Barak MX, ενός αντιαεροπορικού δικτυοκεντρικού συστήματος που προορίζεται να ενισχύσει την αεράμυνά της πέρα από τα μεσαία όρια. Σύμφωνα με πληροφορίες και οπτικό υλικό, οι παραλαβές γίνονται μέσω του λιμανιού της Λεμεσού, και αφορούν δεύτερη φάση του προγράμματος που ξεκίνησε στα τέλη του 2024.
Ο στόχος που έχει τεθεί είναι η πλήρης επιχειρησιακή ανάπτυξη του συστήματος εντός του 2025.
Τι είναι το Barak MX
Το Barak MX (ή Barak-ΜΧ) αποτελεί μια σύγχρονη πλατφόρμα αντιαεροπορικής άμυνας, που διακρίνεται για:
Δικτυοκεντρική λειτουργία: Ενσωματώνει αισθητήρες, εκτοξευτές και σύστημα διοίκησης & ελέγχου, που μπορεί να λειτουργεί σε συνεργασία με άλλα ραντάρ και υποδομές πληροφορικής.
Αρθρωτή αρχιτεκτονική (modular system): Διαφορετικές εκδόσεις βλημάτων (MR/LR/ER) που καλύπτουν στόχους σε διαφορετικές αποστάσεις. Η έκδοση ER, με ενισχυτή, δηλώνεται ότι έχει βεληνεκές έως 150 χιλιόμετρα.
Ικανότητα αντιμετώπισης ποικιλομορφίας απειλών: Αεροσκάφη, μη επανδρωμένα αεροχήματα (UAV), πυραύλους cruise — σε μεσαίες και μεγάλες αποστάσεις.
Η απόκτηση του Barak MX συνδέεται με την ανάγκη της Κύπρου να αντικαταστήσει παλαιότερα αντιαεροπορικά συστήματα ρωσικής προέλευσης, όπως τα TOR-M1 και BUK M1-2, τα οποία αντιμετώπιζαν προβλήματα υποστήριξης μετά τις διεθνείς κυρώσεις του 2022.
Η γεωγραφική θέση του νησιού, σε συνδυασμό με τις εντεινόμενες προκλήσεις στην Ανατολική Μεσόγειο, καθιστούν την ενίσχυση της αεράμυνας αναγκαιότητα. Η Κύπρος θέλει όχι μόνο να προστατεύσει τον εναέριο χώρο πάνω από το έδαφός της, αλλά και να αποκτήσει αξιοπιστία σε ένα περιβάλλον όπου οι σχέσεις με την Τουρκία, καθώς και η στρατηγική των περιφερειακών συμμαχιών, παίζουν καθοριστικό ρόλο.
Γεωπολιτικές Διαστάσεις
Η κίνηση της Κύπρου να εντάξει το Barak MX στη διάταξή της δεν είναι απλώς μια τεχνική αναβάθμιση, αλλά και γεωπολιτική δήλωση:
- Απέναντι στην Τουρκία: Η Τουρκία ήδη σχολιάζει την παράδοση με ανησυχία, θεωρώντας ότι ένα σύστημα με χαρακτηριστικά όπως τα Barak MX μπορεί να διαταράξει την ισορροπία ισχύος στην Ανατολική Μεσόγειο.
- Συνεργασίες και στρατηγική ευθυγράμμιση: Η Κύπρος φαίνεται να κινείται προς πιο στενή συνεργασία με χώρες που δραστηριοποιούνται στον τομέα της αεράμυνας και της τεχνολογίας ISR (Intelligence, Surveillance, Reconnaissance). Το Barak MX προσφέρει δυνατότητες που υπερβαίνουν μια απλή αντιμετώπιση απειλών — προσφέρει πληροφορίες, διασύνδεση με άλλα συστήματα, πιθανώς με συμμάχους.
- Πολιτικό μήνυμα: Η επιλογή του συγκεκριμένου συστήματος, η φάση απόκτησης που γίνεται με κάποιο «σιωπηρό» τρόπο, και η μη πλήρης δημοσιοποίηση όλων των λεπτομερειών (αριθμός πυροβολαρχιών, τοποθεσίες) δείχνουν ότι η Λευκωσία επιδιώκει να εδραιώσει μια ισχυρή αποτρεπτική ικανότητα χωρίς να προκαλέσει άμεση κλιμάκωση.
Τι να Περιμένουμε – Προοπτικές
Πλήρης επιχειρησιακή λειτουργία έως το 2025: Η Κυπριακή κυβέρνηση έχει θέσει αυτόν το στόχο. Αυτό σημαίνει όχι μόνο παραλαβή υλικού, αλλά εκπαίδευση προσωπικού, δοκιμές, εγκατάσταση των εκτοξευτών και ενεργοποίηση των κανόνων εμπλοκής και των διαδικασιών του συστήματος.
Αναμένουμε ότι η Τουρκία θα συνεχίσει να παρακολουθεί στενά τις εξελίξεις με πιθανές δημόσιες δηλώσεις, αναλύσεις από τα μέσα ενημέρωσης και στρατιωτικούς σχολιαστές.
Δυνατότητες επέκτασης και συνδυασμού με άλλα συστήματα: Το Barak MX δεν είναι το μόνο σύστημα άμυνας που θα μπορούσε να αναπτυχθεί. Εάν η Κύπρος συνεχίσει στις αναβαθμίσεις, μπορεί να δούμε και συνδυασμούς με άλλα συστήματα (π.χ. συστήματα ελέγχου πυρός, radar μεγάλης εμβέλειας, ή και συμφωνίες για συνεργασία με Ελλάδα, Ισραήλ ή/και άλλες δυτικές χώρες).
Η νέα παραλαβή του Barak MX σηματοδοτεί μια στρατηγική τομή για την αεράμυνα της Κύπρου. Δεν πρόκειται απλώς για ενίσχυση των τεχνικών δυνατοτήτων, αλλά για μια κίνηση που οργανώνεται σε ένα ευρύτερο γεωπολιτικό παιχνίδι: με επίκεντρο την Ανατολική Μεσόγειο, τις σχέσεις Τουρκίας–Κύπρου, αλλά και των υπόλοιπων χωρών της περιοχής.
Σε κάθε περίπτωση, η επιτυχία δεν θα κριθεί μόνο από τα βλήματα ή τα radar, αλλά από το πώς το νέο σύστημα θα ενταχθεί οργανωτικά στην αμυντική δομή της Κύπρου, πώς θα συνδεθεί με συμμαχικά δίκτυα και πόσο σταθερά θα ληφθούν υπόψη οικονομικές, τεχνικές και πολιτικές παράμετροι.
*Ex. Vice President at Hellenic Aerospace Industry SA
Secretary General Hellenic Aerospace & Defense Industries Group
