by Πολύ φοβάμαι ότι με τα λάθη που κάνουμε θα τρέχουμε και δεν θα φτάνουμε.
Πηγή: https://nordicmonitor.com
Γράφει: Abdullah Bozkurt/Stockholm
Επιστολή υπογεγραμμένη από τον Υπουργό Εξωτερικών της Τουρκίας, Χακάν Φιντάν, επιβεβαιώνει για πρώτη φορά την ύπαρξη μυστικών διαπραγματεύσεων μεταξύ Τουρκίας και Συρίας, που αφορούν την οριοθέτηση των θαλάσσιων ζωνών τους, έπειτα από την ανατροπή του καθεστώτος Άσαντ από τζιχαντιστικές ομάδες υποστηριζόμενες από την Τουρκία το προηγούμενο έτος.
Η επιστολή, την οποία εξασφάλισε το Nordic Monitor, αποκαλύπτει ότι πληθώρα τουρκικών θεσμικών οργάνων έχουν λάβει εντολή να προχωρήσουν στη σύνταξη συμφωνίας για Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη (ΑΟΖ) με τη Συρία. Κεντρικός στόχος της πρωτοβουλίας αυτής είναι η διαφύλαξη των στρατηγικών συμφερόντων της Τουρκίας, καθώς και της Τουρκικής Δημοκρατίας της Βόρειας Κύπρου (ΤΔΒΚ), ενός αποσχισθέντος κρατικού μορφώματος που αναγνωρίζεται διεθνώς μόνο από την Άγκυρα.
Μετά την ανατροπή του καθεστώτος του Μπάαθ και τη μεταβίβαση της εξουσίας σε μεταβατική κυβέρνηση, καταβάλλονται προσπάθειες σε συντονισμό με τους αρμόδιους θεσμούς μας για τον καθορισμό των θαλάσσιων συνόρων με τη Συρία και την οριοθέτηση των θαλάσσιων δικαιοδοτικών ζωνών πέραν των χωρικών υδάτων, κατά τρόπο που να διασφαλίζει τα δικαιώματα και τα συμφέροντα της χώρας μας», ανέφερε ο Φιντάν στην επιστολή του, ημερομηνίας 16 Ιουνίου, η οποία απευθυνόταν στο Γραφείο του Προέδρου της Τουρκικής Εθνοσυνέλευσης.
Ο Φιντάν τόνισε επίσης ότι η Τουρκία παραμένει προσηλωμένη στην υπεράσπιση των δικαιωμάτων και των συμφερόντων της Τουρκικής Δημοκρατίας της Βόρειας Κύπρου (ΤΔΒΚ) σε οποιαδήποτε μελλοντική συμφωνία οριοθέτησης θαλάσσιων ζωνών με τη Δαμασκό.
Η επιστολή αποτελεί την πρώτη επίσημη επιβεβαίωση ότι οι προετοιμασίες για μια τέτοια συμφωνία βρίσκονται ήδη σε εξέλιξη — παρά τις προηγούμενες δημόσιες δηλώσεις του Τούρκου Υπουργού Μεταφορών, ο οποίος είχε υποστηρίξει ότι η Άγκυρα εξετάζει το ενδεχόμενο μιας τέτοιας συμφωνίας μόνο ως μελλοντική πιθανότητα.
Η επιστολή του Τούρκου Υπουργού Εξωτερικών Χακάν Φιντάν επιβεβαιώνει ότι οι εργασίες για την οριοθέτηση των θαλάσσιων συνόρων με τη Συρία βρίσκονται σε εξέλιξη:
Ο Φιντάν απέρριψε επίσης τους ισχυρισμούς ότι η Τουρκία είχε δεσμευτεί να μην επιδιώξει συμφωνία για θαλάσσια οριοθέτηση με τη Συρία κατά τη συνάντησή του στις 12 Ιανουαρίου 2025 στο Ριάντ με την Κάγια Κάλας, Ύπατη Εκπρόσωπο της Ευρωπαϊκής Ένωσης για θέματα εξωτερικής πολιτικής και ασφάλειας και Αντιπρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.
“Θα ήταν ωφέλιμο να ληφθούν υπόψη οι επίσημες δηλώσεις και ανακοινώσεις του υπουργείου μας επί του θέματος”, ανέφερε ο Φιντάν στην επιστολή, προσθέτοντας: “Η ΕΕ δεν έχει κανένα δικαίωμα να σχολιάζει μια ενδεχόμενη συμφωνία μεταξύ δύο κυρίαρχων κρατών σχετικά με τις θαλάσσιες δικαιοδοτικές τους ζώνες.”
Μια συμφωνία θαλάσσιας οριοθέτησης μεταξύ Τουρκίας και Συρίας θα μπορούσε να μεταβάλει σημαντικά τις γεωπολιτικές ισορροπίες στην ανατολική Μεσόγειο, η οποία τα τελευταία χρόνια έχει αναδειχθεί σε σημείο έντασης για περιφερειακές διαμάχες. Η ανακάλυψη πλούσιων κοιτασμάτων υδρογονανθράκων κάτω από τον βυθό έχει οδηγήσει σε αλληλοεπικαλυπτόμενες διεκδικήσεις από πολλά παράκτια κράτη, με την Τουρκία να βρίσκεται στο επίκεντρο διαφορών με την Ελλάδα, την Κύπρο και την Αίγυπτο.
Δεδομένης της περίπλοκης ιστορίας της περιοχής και των αλληλοεπικαλυπτόμενων διεκδικήσεων ΑΟΖ, οποιαδήποτε συμφωνία μεταξύ Τουρκίας και Συρίας θα μπορούσε να εντείνει περαιτέρω τις εντάσεις μεταξύ της Άγκυρας και των κρατών-μελών της ΕΕ, Ελλάδας και Κύπρου, προκαλώντας νέα αντιπαράθεση μεταξύ των Βρυξελλών και της μακροχρόνια προβληματικής υποψήφιας χώρας.
Η Τουρκία φαίνεται να αξιοποιεί μια στρατηγική ευκαιρία στη μετα-Άσαντ εποχή της Συρίας, η οποία πλέον κυβερνάται από τον Πρόεδρο Αχμάντ αλ-Σαράα, με τον οποίο Τούρκοι αξιωματούχοι διατηρούν μακροχρόνια, αν και παρασκηνιακή, συνεργασία. Από την έναρξη του συριακού εμφυλίου πολέμου το 2011, η Τουρκία έχει υποστηρίξει και εξοπλίσει διάφορες τζιχαντιστικές ομάδες με στόχο την ανατροπή του Άσαντ.
Η Άγκυρα είχε προηγουμένως επιχειρήσει να συνάψει συμφωνία για θαλάσσια οριοθέτηση με την κυβέρνηση Άσαντ, αλλά οι προσπάθειες αυτές ανεστάλησαν λόγω της έκρηξης της συριακής σύρραξης το 2011.
Αυτή τη φορά, μια επιτυχής συμφωνία δεν θα καθόριζε απλώς επίσημα τα θαλάσσια σύνορα Τουρκίας–Συρίας, αλλά θα ενίσχυε τις νομικές αξιώσεις της Άγκυρας στην περιοχή, θα προσέφερε de facto αναγνώριση στην Τουρκική Δημοκρατία της Βόρειας Κύπρου (ΤΔΒΚ) και θα άνοιγε ενδεχομένως νέες περιοχές για ενεργειακή εξερεύνηση.
Η συμφωνία θα μπορούσε επίσης να ανοίξει τον δρόμο για κοινή εξερεύνηση και εκμετάλλευση διασυνοριακών υδρογονανθράκων από Τουρκία και Συρία. Δεδομένου ότι η Δαμασκός δεν διαθέτει επί του παρόντος την τεχνική δυνατότητα για υπεράκτια γεώτρηση, η Άγκυρα θα ηγείτο πιθανότατα των τεχνικών και επιχειρησιακών πτυχών μιας τέτοιας συνεργασίας.
Ωστόσο, η προτεινόμενη συμφωνία αναμένεται να περιπλέξει περαιτέρω τις σχέσεις της Τουρκίας με τρίτες χώρες όπως η Κύπρος, το Ισραήλ και ο Λίβανος — χώρες που έχουν δικά τους συμφέροντα στα αμφισβητούμενα ύδατα της Μεσογείου και είναι επιφυλακτικές απέναντι σε οποιαδήποτε κίνηση που θα μπορούσε να μεταβάλει την ισορροπία των θαλάσσιων διεκδικήσεων.
Η Τουρκία έχει εδώ και καιρό εκφράσει αντιρρήσεις για τις συμφωνίες θαλάσσιας οριοθέτησης που υπέγραψε η Κύπρος με την Αίγυπτο το 2003, τον Λίβανο το 2007 και το Ισραήλ το 2010, υποστηρίζοντας ότι οι εν λόγω συμφωνίες παραβιάζουν τα δικαιώματα της Τουρκικής Δημοκρατίας της Βόρειας Κύπρου (ΤΔΒΚ). Η Άγκυρα και η ΤΔΒΚ έχουν επίσης επικρίνει την απόφαση της Λευκωσίας να παραχωρήσει άδειες εξερεύνησης για υπεράκτια κοιτάσματα υδρογονανθράκων.
Η Τουρκία φαίνεται να ακολουθεί παρόμοιο μοντέλο με εκείνο που χρησιμοποίησε με την Κυβέρνηση Εθνικής Συμφωνίας (GNA) της Λιβύης, το οποίο οδήγησε στην αμφιλεγόμενη συμφωνία του 2019 για θαλάσσια οριοθέτηση. Η συμφωνία αυτή προκάλεσε έντονη κλιμάκωση των εντάσεων με την Ελλάδα και την Ευρωπαϊκή Ένωση.
Σε απάντηση στο τουρκο-λιβυκό μνημόνιο, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο δήλωσε στις 12 Δεκεμβρίου 2019 ότι η συμφωνία παραβιάζει τα κυριαρχικά δικαιώματα τρίτων κρατών, δεν συμμορφώνεται με το Δίκαιο της Θάλασσας των Ηνωμένων Εθνών και δεν μπορεί να έχει νομικές συνέπειες για τρίτα κράτη.
