by Πώς βλέπουν οι τούρκοι τα επόμενα βήματα της Λιβύης.
Πηγή: https://www.dailysabah.com
Η Λιβύη έχει πρόσφατα αναδειχθεί σε πηγή τόσο τοπικής όσο και περιφερειακής έντασης, παρά το γεγονός ότι σχεδόν παραβλέπεται εν μέσω των μεγάλων κρίσεων της περιοχής, συμπεριλαμβανομένης της γενοκτονίας στη Γάζα, της συριακής κινητοποίησης και της σύγκρουσης μεταξύ Ιράν και Ισραήλ.
Ενώ το ζήτημα της νόμιμης εξουσίας στη χώρα υφίσταται, οι συγκρούσεις στην Τρίπολη τον περασμένο Μάιο, η συνεχιζόμενη υψηλή ένταση στην πρωτεύουσα και οι συγκρούσεις μεταξύ των στρατιωτικών δυνάμεων που είναι πιστές στην κυβέρνηση της Τρίπολης και άλλων ομάδων προσέλκυσαν την προσοχή του κόσμου για ένα διάστημα, η Λιβύη δεν συζητήθηκε τόσο έντονα όσο στο παρελθόν.
Η Ελλάδα δείχνει δυσαρέσκεια
Η Ελλάδα εξακολουθεί να εκφράζει έντονη ανησυχία σχετικά με τη συμφωνία οριοθέτησης θαλάσσιων ζωνών μεταξύ Τουρκίας και Λιβύης, που υπογράφηκε το 2019. Η ανησυχία της Αθήνας εντείνεται περαιτέρω από πρόσφατες εξελίξεις και φήμες περί επικείμενης επικύρωσης της συμφωνίας από την ανατολική πλευρά της Λιβύης, γεγονός που θα μπορούσε να ανατρέψει τις ισορροπίες στην Ανατολική Μεσόγειο.
Η Ελλάδα, η οποία διατηρεί μαξιμαλιστικές αξιώσεις στην περιοχή, προβληματίζεται ιδιαίτερα από την επέκταση της τουρκικής πολιτικής επιρροής στην ανατολική Λιβύη και την ανάδειξη της Τουρκίας ως ενεργού παράγοντα όχι μόνο στη δυτική αλλά και στην ανατολική πλευρά της χώρας.
Στο πλαίσιο αυτό, ο Έλληνας Υπουργός Εξωτερικών, Γιώργος Γεραπετρίτης, επισκέφθηκε πρόσφατα τη Λιβύη και συναντήθηκε με τον στρατάρχη Χαλίφα Χάφταρ στη Βεγγάζη, επιχειρώντας να ενισχύσει τις διμερείς σχέσεις και να αποτρέψει την επικύρωση της συμφωνίας Τουρκίας-Λιβύης.
Παράλληλα, υπάρχουν ενδείξεις ότι η Αίγυπτος ασκεί πίεση στον Χάφταρ μέσω των Ηνωμένων Πολιτειών, προκειμένου να αποτραπεί η επικύρωση της συμφωνίας, καθώς θεωρεί ότι αυτή παραβιάζει τα κυριαρχικά της δικαιώματα στην Ανατολική Μεσόγειο.
Η στρατηγική διπλωματία της Τουρκίας
Η Τουρκία δεν υστερεί σε σχέση με άλλους δρώντες που επιδιώκουν να λειτουργήσουν ως διπλωματικοί συνομιλητές του Χαλίφα Χάφταρ, παρά το γεγονός ότι φαίνεται να έχει παραμερίσει τις προηγούμενες αντιπαραθέσεις της μαζί του.
Παρότι ο Χάφταρ και οι δυνάμεις του δεν διαθέτουν διεθνή νομιμοποίηση, αρκετοί διεθνείς δρώντες —συμπεριλαμβανομένων των μόνιμων μελών του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ— έχουν διατηρήσει ανοιχτούς διαύλους επικοινωνίας μαζί του, σε αντίθεση με την αναγνωρισμένη κυβέρνηση της Τρίπολης που υποστηρίζεται από τον ΟΗΕ. Προκειμένου να διαφυλάξει τα στρατηγικά της κέρδη και να αποτρέψει περαιτέρω αποσταθεροποίηση της χώρας, η Τουρκία έχει στραφεί προς την ανατολική Λιβύη, περιοχή άμεσα συνδεδεμένη με το ζήτημα της Ανατολικής Μεσογείου, σε ένα περιβάλλον όπου το υφιστάμενο status quo έχει διαμορφωθεί από βασικά στοιχεία του ίδιου του ΟΗΕ.
Είναι πλέον σαφές ότι οι πρωταγωνιστές της ανατολικής Λιβύης οφείλουν να συνεργαστούν με την Τουρκία, λαμβάνοντας υπόψη τις συγκυριακές πραγματικότητες της περιοχής. Η επικύρωση της συμφωνίας οριοθέτησης θαλάσσιων ζωνών μεταξύ Τουρκίας και Λιβύης από το κοινοβούλιο της ανατολικής Λιβύης θα μπορούσε να οδηγήσει σε μια πιο δίκαιη κατανομή των θαλάσσιων δικαιοδοσιών στην Ανατολική Μεσόγειο, σε αντίθεση με τις μονομερείς και μαξιμαλιστικές διεκδικήσεις της Ελλάδας.
Το 2019, είναι κρίσιμο να τονιστεί ότι ο ΟΗΕ επικύρωσε τη συμφωνία μεταξύ Τουρκίας και Λιβύης το 2020. Η ρητορική που έχει αναπτύξει η Ελλάδα ως αντίδραση στη συμφωνία του 2020 με την Αίγυπτο, η οποία ακολούθησε τη συμφωνία Τουρκίας-Λιβύης, καθώς και η αρχή της δίκαιης κατανομής τόσο στο Αιγαίο όσο και στην Ανατολική Μεσόγειο, την οποία επιχειρεί να διαταράξει με αντιτουρκικά κίνητρα, έρχεται σε σύγκρουση όχι μόνο με τα συμφέροντα της Τουρκίας και της Λιβύης, αλλά και με εκείνα της Αιγύπτου και άλλων χωρών της περιοχής.
Σύμφωνα με δημοσιεύματα, η Ελλάδα, η οποία έχει πλήρη επίγνωση αυτής της κατάστασης, δεν θα περιοριστεί μόνο στην επίσκεψη στον Χαλίφα Χάφταρ, με τον οποίο διατηρεί στενή σχέση υιοθετώντας στρατηγική μίμησης και εκμεταλλευόμενη το αντιτουρκικό κλίμα, αλλά θα προχωρήσει και σε συνομιλίες με την κυβέρνηση της Τρίπολης που υποστηρίζεται από τον ΟΗΕ στις 15 Ιουλίου.
Αποτελεί σημαντικό γεγονός ότι η Τουρκία έχει εντατικοποιήσει τη συνεργασία της με τις Ηνωμένες Πολιτείες, σύμφωνα με τις επιθυμίες της Ουάσιγκτον, μετά την επανεκλογή του Προέδρου Ντόναλντ Τραμπ για δεύτερη θητεία. Οι ανησυχίες των ευρωπαϊκών χωρών για την ασφάλεια μετά τη σύγκρουση Ρωσίας-Ουκρανίας έχουν καταστήσει την Τουρκία ιδιαίτερα σημαντικό δυνητικό σύμμαχο. Επιπλέον, η προδραστική εξωτερική πολιτική της Τουρκίας, οι στρατιωτικές, πολιτικές και κοινωνιολογικές της αντιδράσεις στην περιοχή, καθώς και οι εξελίξεις στη Συρία, έχουν σήμερα μεγαλύτερη σημασία για όλους τους περιφερειακούς και διεθνείς δρώντες απ’ ό,τι οι μαξιμαλιστικές διεκδικήσεις της Ελλάδας.
Στο πλαίσιο αυτό, η ικανότητα της Τουρκίας να συμβάλει στη σταθεροποίηση της Λιβύης είναι καθοριστική, τόσο υπό το πρίσμα ιστορικών όσο και σύγχρονων πραγματικοτήτων, καθώς η Ρωσία, η οποία υπήρξε μέχρι σήμερα μία από τις σημαντικές δυνάμεις που δραστηριοποιούνται στη Λιβύη, έχει απολέσει την επιρροή της λόγω του ουκρανικού μετώπου, ενώ οι περιφερειακές της πολιτικές έχουν οδηγηθεί σε αδιέξοδο μετά την ανατροπή του καθεστώτος Άσαντ, το οποίο υποστήριζε στη Συρία.
Τι χρειάζεται η Λιβύη;
Επί του παρόντος, το πλέον κρίσιμο ζήτημα της Λιβύης είναι η απουσία ενός νομιμοποιημένου πολιτικού πρωταγωνιστή. Η Τουρκία έχει να διαδραματίσει σημαντικό και ιστορικό ρόλο στην προετοιμασία ενός πολιτικού συντάγματος και μιας δίκαιης και νομιμοποιημένης εκλογικής διαδικασίας, λειτουργώντας ως μεσολαβητής μεταξύ των δύο πλευρών. Στη Λιβύη, μπορεί να αναδειχθεί μια κυβέρνηση που θα αναγνωρίζεται από όλους και δεν θα αντιμετωπίζει ζητήματα νομιμότητας, εφόσον η Τουρκία συμπληρώσει τις σχέσεις που έχει οικοδομήσει τόσο με τη δυτική όσο και με την ανατολική πλευρά της χώρας με ένα συμπεριληπτικό σύνταγμα και αν η Άγκυρα αποτρέψει την υπονόμευση της διαδικασίας από τρίτους.
Μια διαδικασία που θα πείσει τις πάνω από 140 φυλές, τις εκατοντάδες ένοπλες ομάδες και τις ομάδες με ιδιαίτερες ατζέντες μπορεί να επιτευχθεί μόνο υπό την εποπτεία της Τουρκίας. Η ενοποίηση των ενόπλων δυνάμεων θα αποτελέσει το πιο κρίσιμο και αρχικό βήμα προς αυτή την κατεύθυνση. Σε μια μεταβατική διαδικασία αυτού του είδους, όλες οι πλευρές αναγνωρίζουν τον σημαντικό ρόλο που μπορεί να διαδραματίσει ένας δρών όπως η Τουρκία στην καθιέρωση ισότιμων σχέσεων με όλες τις πλευρές της Λιβύης, σε αντίθεση με χώρες που εκμεταλλεύονται τις κρίσεις, όπως η Ελλάδα.
Είναι πιθανό η Τουρκία να θεμελιώσει μια διαδικασία που θα υποστηρίζεται από τις Ηνωμένες Πολιτείες και τον ΟΗΕ, ενδεχομένως σε συνεργασία με την Αίγυπτο και άλλες χώρες της περιοχής. Δρώντες όπως η Ελλάδα, που προτάσσουν τα μαξιμαλιστικά τους συμφέροντα έναντι της πολιτικής σταθερότητας της Λιβύης και έχουν τη δυνατότητα να κλιμακώσουν περαιτέρω την ήδη υψηλή ένταση στην Ανατολική Μεσόγειο, θα πρέπει να αποκλειστούν από τη λιβυκή διαδικασία. Σε ένα περιβάλλον όπου οι πολιτικές αποσταθεροποίησης του Ισραήλ επηρεάζουν καθημερινά την περιοχή, θα είναι ζωτικής σημασίας να διασφαλιστεί η σταθερότητα όχι μόνο στη Λιβύη και την Ανατολική Μεσόγειο, αλλά και σε ολόκληρη την περιοχή, εφόσον οι χώρες της περιοχής αναλάβουν την ευθύνη για τη διαδικασία στη Λιβύη σε συντονισμό με την Τουρκία.
