by Γράφει: Ο Ταξίαρχος ΠΑ (εα) Χαράλαμπος Παπασπύρος*
Η συνάντηση Τραμπ – Ζελένσκι και τα διδάγματα για την Κύπρο και την Ελλάδα
Η παγκόσμια προσοχή είναι στραμμένη στη συνάντηση του Προέδρου των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ με τον Πρόεδρο της Ουκρανίας Βολοντιμίρ Ζελένσκι, καθώς και στις συνομιλίες που ακολούθησαν με τον Γενικό Γραμματέα του ΝΑΤΟ και τους ηγέτες της Ευρώπης. Οι συζητήσεις αυτές δεν αφορούν μόνο το μέλλον της Ουκρανίας, αλλά και την ευρύτερη σταθερότητα της Ευρώπης. Ευχή όλων είναι να υπάρξει λύση και συμφωνία που θα οδηγήσει σε τερματισμό του αιματοκυλίσματος, ενός πολέμου που εδώ και τρία χρόνια έχει στοιχίσει δεκάδες χιλιάδες ζωές και έχει ανατρέψει την ισορροπία στην ήπειρο.
Κατά τη διάρκεια αυτών των ετών, οι Ηνωμένες Πολιτείες και οι ευρωπαϊκές χώρες στάθηκαν αλληλέγγυες στην Ουκρανία. Η στήριξη αυτή ήταν τόσο οικονομική όσο και στρατιωτική, με δισεκατομμύρια ευρώ να κατευθύνονται στην άμυνα και την επιβίωση του ουκρανικού κράτους. Η στάση αυτή παρουσιάστηκε και ως πράξη δικαιοσύνης, αφού η Ουκρανία αντιμετώπισε μια κατάφωρη παραβίαση του διεθνούς δικαίου από τη Ρωσία.
Η Κύπρος: Μια ξεχασμένη υπόθεση
Το ερώτημα που προκύπτει, και αφορά άμεσα εμάς ως Έλληνες, είναι γιατί δεν υπήρξε αντίστοιχη στήριξη στην Κύπρο μετά την τουρκική εισβολή του 1974 και την παράνομη κατοχή του 37% των εδαφών της. Γιατί η Ευρωπαϊκή Ένωση και η διεθνής κοινότητα, που σήμερα επιδεικνύουν αποφασιστικότητα και ενότητα απέναντι στη Μόσχα, δεν έδειξαν την ίδια στάση απέναντι στην Άγκυρα;
Πού βρίσκεται η ευρωπαϊκή αλληλεγγύη προς την Κύπρο; Ποιες σοβαρές κυρώσεις επιβλήθηκαν στην Τουρκία όλα αυτά τα χρόνια; Αντιθέτως, βλέπουμε τις ίδιες χώρες που καταγγέλλουν τις ρωσικές ενέργειες, να εμφανίζονται πρόθυμες να πουλήσουν στον Ερντογάν προηγμένα οπλικά συστήματα όπως τα Eurofighter, να συνάπτουν ενεργειακές συμφωνίες και να τον θεωρούν απαραίτητο εταίρο για τη σταθερότητα στη Μέση Ανατολή και την ανάσχεση των προσφυγικών ροών.
Αναπόφευκτα προκύπτει το ερώτημα: γιατί ο Πούτιν θεωρείται υπαρξιακή απειλή για την Ευρώπη, ενώ η Τουρκία –η οποία κατέχει ευρωπαϊκό έδαφος εδώ και πέντε δεκαετίες, αντιμετωπίζεται ως «δύσκολος αλλά αναγκαίος σύμμαχος»;
Οι δύο όψεις του μέτρου και δύο σταθμά
Η απάντηση βρίσκεται σε έναν συνδυασμό γεωπολιτικών συμφερόντων, ισορροπιών δυνάμεων και, δυστυχώς, υποκρισίας. Η Ρωσία, μια πυρηνική υπερδύναμη με σαφή πρόθεση να ανατρέψει το μεταψυχροπολεμικό status quo, αντιμετωπίζεται ως μείζων κίνδυνος. Η Τουρκία, από την άλλη, παρότι έχει προβεί σε δεκάδες παραβιάσεις του διεθνούς δικαίου, από την Κύπρο έως τους βομβαρδισμούς Κούρδων στο Ιράκ και τη Συρία, θεωρείται χώρα-κλειδί για τη Δύση, λόγω της γεωγραφικής της θέσης και της ικανότητάς της να επηρεάζει κρίσιμα ζητήματα όπως η ενέργεια, η μετανάστευση και η ισορροπία στο ΝΑΤΟ.
Η Ε.Ε. και οι μεγάλες δυνάμεις επικαλούνται συχνά τις αξίες της ελευθερίας και του διεθνούς δικαίου, αλλά όταν έρχεται η στιγμή να συγκρουστούν με τα δικά τους συμφέροντα, οι αξίες αυτές μπαίνουν σε δεύτερη μοίρα. Έτσι, για την Κύπρο, δεν υπήρξε ποτέ σοβαρό πακέτο κυρώσεων κατά της Τουρκίας, ούτε αποφασιστική στρατιωτική ή οικονομική στήριξη για την απελευθέρωση των κατεχόμενων εδαφών.
Το μάθημα για την Ελλάδα
Αν κάτι πρέπει να μας διδάσκει αυτή η αντίφαση, είναι ότι στη διεθνή σκηνή ο ισχυρός επιβάλλει το δικό του δίκαιο. Οι συναισθηματισμοί και οι επικλήσεις στο διεθνές δίκαιο έχουν σημασία σε επίπεδο ρητορικής, αλλά δεν αρκούν για να εξασφαλίσουν την εθνική μας ασφάλεια.
Η Ελλάδα, συνεπώς, οφείλει να θωρακιστεί. Αυτό σημαίνει:
- Επένδυση σε αποτρεπτική ισχύ, ώστε οι εχθροί μας να μην αποτολμούν καν επιθετικές ενέργειες.
- Ενίσχυση των στρατηγικών μας συμμαχιών, όχι μόνο σε επίπεδο ρητορικό αλλά και με απτά, αμοιβαία επωφελή συμφέροντα.
- Ανάπτυξη της αμυντικής μας βιομηχανίας, ώστε να μη βασιζόμαστε αποκλειστικά σε εισαγωγές και πολιτικές ισορροπίες τρίτων χωρών.
- Ενεργητική διπλωματία που θα υπενθυμίζει συνεχώς σε κάθε διεθνές φόρουμ ότι η Κύπρος δεν είναι «μακρινό πρόβλημα», αλλά ευρωπαϊκό έδαφος υπό κατοχή.
Ο πόλεμος στην Ουκρανία μας υπενθυμίζει με τον πιο σκληρό τρόπο ότι η διεθνής τάξη πραγμάτων καθορίζεται από την ισχύ και τα συμφέροντα, όχι αποκλειστικά από την ηθική ή το δίκαιο. Για την Ελλάδα και την Κύπρο, αυτό σημαίνει πως η επιβίωση και η ασφάλεια δεν μπορούν να στηριχθούν σε ευχές ή σε μια αόριστη «ευρωπαϊκή αλληλεγγύη».
Η μόνη αξιόπιστη στρατηγική είναι να είμαστε τόσο ισχυροί ώστε οι αντίπαλοι να μην διανοούνται καν να μας απειλήσουν. Μόνο έτσι μπορούμε να ελπίζουμε ότι, όταν έρθει η ώρα της κρίσης, δεν θα βρεθούμε για άλλη μια φορά αντιμέτωποι με την υποκρισία των «δύο μέτρων και δύο σταθμών».
