by Γράφει: Ο Ταξίαρχος ΠΑ (εα) Χαράλαμπος Παπασπύρος*
Οι πρόσφατες δημοσκοπήσεις καταγράφουν τον Υπουργό Εθνικής Άμυνας, κ. Νίκο Δένδια, ως τον πιο δημοφιλή υπουργό της κυβέρνησης και ως το «φαβορί» για την ηγεσία της Νέας Δημοκρατίας, εάν τεθεί θέμα αλλαγής ηγεσίας. Οι αριθμοί, ωστόσο, όσο εντυπωσιακοί κι αν φαίνονται, δεν αποτυπώνουν πάντα το σύνολο της πραγματικότητας. Κάθε μέτρηση έχει τα όριά της, και η ερμηνεία της συχνά παραβλέπει κρίσιμες παραμέτρους. Στην προκειμένη περίπτωση, πρόκειται για το πώς οι αποφάσεις του Υπουργού γίνονται αντιληπτές από τον πιο «ευαίσθητο» χώρο στον οποίο καλείται να ασκήσει πολιτική: τις Ένοπλες Δυνάμεις.
Τι δεν δείχνει η δημοσκόπηση
Καμία από τις πρόσφατες έρευνες δεν αποκαλύπτει την ταυτότητα των ερωτηθέντων με λεπτομέρειες που θα είχαν ουσιαστικό πολιτικό ενδιαφέρον. Για παράδειγμα, πόσοι από όσους απάντησαν ανήκουν στο στρατιωτικό προσωπικό ή είναι απόστρατοι; Η συγκεκριμένη κατηγορία πολιτών –εν ενεργεία και συνταξιούχοι στρατιωτικοί με τις οικογένειές τους, ξεπερνά τις 400.000 άτομα, αριθμός που μπορεί να επηρεάσει το πολιτικό σκηνικό… Η απουσία διαχωρισμού αυτού του δείγματος αφήνει κενά στην ανάλυση της κοινής γνώμης, διότι υποβαθμίζει τον ειδικό ρόλο που έχουν οι Ένοπλες Δυνάμεις στην κοινωνία και στην πολιτική ζωή.
Αποφάσεις με διφορούμενο αποτύπωμα
Ένα δεύτερο ζήτημα αφορά το περιεχόμενο της πολιτικής που εφαρμόζει ο κ. Δένδιας στο Υπουργείο Εθνικής Άμυνας. Παρά τις αναφορές στη διεθνή εικόνα της χώρας και στον εκσυγχρονισμό του θεσμικού πλαισίου, δεν αποσαφηνίζεται εάν συγκεκριμένες επιλογές έχουν βρει θετική ανταπόκριση στο προσωπικό των ΕΔ.
Οι παρεμβάσεις σε μετοχικά ταμεία και στρατιωτικά νοσοκομεία δημιουργούν ερωτήματα για τη βιωσιμότητα των ταμείων και τη στήριξη του στρατιωτικού προσωπικού.
Η απαξίωση που αισθάνονται πολλά στελέχη, είτε λόγω στασιμότητας σε θεσμικά ζητήματα είτε λόγω ελλιπούς μέριμνας για την καθημερινότητά τους, δεν καταγράφεται στις έρευνες.
Το οικιστικό πρόγραμμα που καλύπτει μόλις το 25% των στελεχών αφήνει εκτός ένα μεγάλο τμήμα που παραμένει αντιμέτωπο με το πρόβλημα της στέγασης.
Το υπό διαμόρφωση σώμα υπαξιωματικών, καθώς και η διαχείριση της ακίνητης περιουσίας των ΕΔ, αποτελούν αντικείμενα αντιπαράθεσης, τα οποία μπορεί να έχουν επιπτώσεις στην αξιοπρέπεια και την καθημερινότητα των στρατιωτικών.
Όλα τα παραπάνω συνθέτουν μια εικόνα στην οποία ο Υπουργός φαίνεται να «χτίζει» το προφίλ του περισσότερο προς την κοινωνία και τα μέσα ενημέρωσης, παρά προς το εσωτερικό του στρατεύματος.
Το ζήτημα του κοινωνικού αυτοματισμού
Ένα από τα πλέον επικίνδυνα φαινόμενα είναι η δημιουργία κλίματος κοινωνικού αυτοματισμού σε βάρος των στρατιωτικών. Όταν παρουσιάζονται αποφάσεις ή μέτρα ως αναγκαίες «θυσίες» που πρέπει να γίνουν από τις Ένοπλες Δυνάμεις, χωρίς την ανάλογη ανταπόδοση ή κοινωνική αναγνώριση, καλλιεργείται ένα αίσθημα ότι οι στρατιωτικοί δεν αποτελούν προτεραιότητα για το κράτος. Η αίσθηση αυτή πλήττει όχι μόνο το ηθικό των στελεχών, αλλά και την κοινωνική συνοχή γύρω από τον θεσμό των Ενόπλων Δυνάμεων.
Η διάσταση της αξιοπρέπειας και του αξιόμαχου
Στον πυρήνα κάθε στρατιωτικού οργανισμού βρίσκονται η αξιοπρέπεια του προσωπικού και η διατήρηση του αξιόμαχου. Όταν μέτρα που αφορούν αποδοχές, μέριμνα, υποδομές ή θεσμική εκπροσώπηση ερμηνεύονται ως προσβολή αυτών των αρχών, τότε η δυσφορία δεν είναι απλώς συντεχνιακή, μετατρέπεται σε ζήτημα επιχειρησιακής επάρκειας. Εδώ ακριβώς εγείρονται σοβαρά ερωτήματα για το αν οι αποφάσεις του Υπουργού ενισχύουν ή αποδυναμώνουν την πραγματική ισχύ των Ενόπλων Δυνάμεων.
Το προφίλ ενός «ατσαλάκωτου» πολιτικού
Ο κ. Δένδιας έχει καλλιεργήσει την εικόνα ενός «ατσαλάκωτου» υπουργού, με θεσμική παρουσία και διεθνές κύρος. Αυτή η εικόνα, αν και ελκυστική σε μεγάλο μέρος της κοινωνίας, ελάχιστα αντανακλά την εσωτερική κριτική που δέχεται από τα στελέχη των ΕΔ. Η απόσταση ανάμεσα στο «θεσμικό προφίλ» και στην «εσωτερική πραγματικότητα» μπορεί να αποβεί καθοριστική, τόσο για τη μελλοντική πολιτική του πορεία όσο και για την ενότητα του στρατεύματος.
Οι δημοσκοπήσεις καταγράφουν τάσεις, δεν αποτυπώνουν όμως τα πάντα. Ο χώρος των Ενόπλων Δυνάμεων αποτελεί έναν «σιωπηλό» αλλά καθοριστικό παράγοντα για την πολιτική ζωή. Ο κ. Δένδιας μπορεί να εμφανίζεται ως δημοφιλέστερος υπουργός και πιθανός διάδοχος στην ηγεσία της ΝΔ, ωστόσο οι αποφάσεις του στο Υπουργείο Εθνικής Άμυνας χρειάζονται προσεκτική αξιολόγηση.
Η αγνόηση των προβληματισμών του στρατιωτικού προσωπικού, εν ενεργεία και απόστρατων, εγκυμονεί κινδύνους. Διότι, πέρα από τον πολιτικό αντίκτυπο, η πραγματική πρόκληση είναι αν η πολιτική του ενισχύει ή υπονομεύει την αξιοπρέπεια, την ευημερία και τελικά το αξιόμαχο των Ενόπλων Δυνάμεων.
Να μην ξεχνάμε ότι πίσω από τα πανάκριβα οπλικά συστήματα υπάρχει το στρατιωτικό προσωπικό, που το ηθικό του θα πρέπει να είναι ακμαιότατο.
*Ex. Vice President at Hellenic Aerospace Industry SA
Secretary General Hellenic Aerospace & Defense Industries Group
