by Γράφει: Ο Ταξίαρχος ΠΑ (εα) Χαράλαμπος Παπασπύρος*
Η εγχώρια αμυντική βιομηχανία αποτελεί έναν στρατηγικό τομέα για κάθε χώρα που επιδιώκει την επιχειρησιακή της ανεξαρτησία, την αυτάρκεια και την αναβάθμιση των ενόπλων δυνάμεών της. Ωστόσο, για να έχει αξία ο όρος “αμυντική βιομηχανία”, θα πρέπει να αντανακλά ένα σύνολο εταιρειών με πραγματική συμμετοχή στην παραγωγή, τη σχεδίαση, την κατασκευή ή την υποστήριξη κρίσιμων αμυντικών υποσυστημάτων. Η διαπίστωση ότι κάποιες (ευτυχώς λίγες) εταιρείες, οι οποίες δηλώνουν δραστηριότητες στον παραγωγικό τομέα του αμυντικού υλικού, δεν διαθέτουν στην πραγματικότητα υποδομές παραγωγής, προκαλεί εύλογες ανησυχίες.
Στους καταλόγους της ΓΔΑΕΕ (Γενική Διεύθυνση Αμυντικών Εξοπλισμών και Επενδύσεων), καθώς και στους σχετικούς συνδέσμους και ενώσεις αμυντικού υλικού, παρουσιάζονται εταιρείες οι οποίες εμφανίζονται να δραστηριοποιούνται στον χώρο της παραγωγής αμυντικού υλικού. Επί του θέματος υπάρχει προεδρικό διάταγμα που καθορίζει τους όρους και τις προϋποθέσεις κατάρτισης, τήρησης και εφαρμογής του Μητρώου Κατασκευαστών Αμυντικού Υλικού (ΜΚΑΥ), καθώς και σχετικό ερωτηματολόγιο για εγγραφή εταιρειών στο ΜΚΑΥ.
Παρόλα αυτά, για κάποιες λίγες εταιρείες, σύμφωνα με τα στοιχεία των επίσημων ιστοσελίδων τους (όταν υπάρχουν), παρατηρούνται τα εξής φαινόμενα:
- Η έδρα, είναι κατοικίες, διαμερίσματα κλπ…
- Δεν αναφέρονται καθόλου εγκαταστάσεις παραγωγής, μηχανολογικός εξοπλισμός ή εργαστήρια.
- Δεν παρατίθενται πιστοποιήσεις (ISO, AS, EASAs parts, AQAP, κ.λπ.) που να αποδεικνύουν συμμετοχή σε κρίσιμες διαδικασίες ποιοτικού ελέγχου και συνάφειας με τον χώρο της Άμυνας
- Δεν υπάρχει φωτογραφικό υλικό ή παραδείγματα έργων που να αποδεικνύουν έμπρακτα τη συμμετοχή της εταιρείας σε παραγωγή ή κατασκευή αμυντικών συστημάτων.
Τα παραπάνω υποδηλώνουν ότι ενδέχεται να πρόκειται είτε για εταιρείες «βιτρίνες», που λειτουργούν αποκλειστικά ως ενδιάμεσοι, είτε για σχήματα που επιδιώκουν μέσω της εγγραφής τους να αποκτήσουν πρόσβαση σε συμβάσεις ή επιδοτούμενα προγράμματα χωρίς να διαθέτουν τις απαιτούμενες δυνατότητες.
Επιπτώσεις στο αμυντικό οικοσύστημα
Η ανοχή σε τέτοιες εγγραφές υπονομεύει την αξιοπιστία του αμυντικού οικοσυστήματος και δημιουργεί άνισες συνθήκες ανταγωνισμού:
- Αθέμιτος ανταγωνισμός: Εταιρείες με πραγματικές επενδύσεις σε υποδομές, προσωπικό και τεχνολογία έρχονται αντιμέτωπες με «εικονικές» εταιρείες που δηλώνουν τα ίδια αντικείμενα χωρίς το ανάλογο κόστος λειτουργίας.
- Αξιοπιστία: Η ανάθεση κρίσιμων έργων ή υπεργολαβιών σε σχήματα που δεν διαθέτουν καν την τεχνική ικανότητα εκτέλεσής τους μπορεί να οδηγήσει σε καθυστερήσεις, ποιοτικές αστοχίες κλπ.
- Αλλοίωση των στατιστικών του κλάδου: Η υπερβολή στον αριθμό των «ενεργών» εταιρειών δημιουργεί στρεβλή εικόνα για την πραγματική δυναμικότητα του τομέα, τόσο για εγχώριους όσο και για διεθνείς εταίρους (EDA, EDF, NATO, κλπ).
Η ανάγκη για επανακαθορισμό των κριτηρίων ένταξης
Η υφιστάμενη διαδικασία εγγραφής εταιρειών στους σχετικούς καταλόγους, δεν φαίνεται να ελέγχει πλήρως την πραγματική δυνατότητα συμμετοχής στην παραγωγή αμυντικού υλικού.
Προφανώς τα ανωτέρω δεν αφορούν σε Εταιρείες συμβουλευτικών υπηρεσιών, λογισμικού κλπ (που σαφώς δεν απαιτείται να έχουν παραγωγική βάση και μεγάλης έκτασης υποδομές)
Προτάσεις για ένα καθαρότερο τοπίο
Για να διασφαλιστεί ότι το οικοσύστημα της αμυντικής βιομηχανίας εκπροσωπείται από εταιρείες που έχουν πραγματική και ενεργή παρουσία στον χώρο, προτείνεται:
- Αυστηροποίηση των διαδικασιών εγγραφής στους καταλόγους της ΓΔΑΕΕ, με την απαίτηση τεκμηρίωσης εγκαταστάσεων, εξοπλισμού, προσωπικού και ιστορικού έργων.
- Επιθεώρηση και επικαιροποίηση στοιχείων με βάση πρότυπα ISO/EN, με συμμετοχή αρμόδιων ελεγκτικών οργάνων.
- Δημιουργία ηλεκτρονικού μητρώου προσβάσιμου στους αρμόδιους φορείς, το οποίο να παρουσιάζει με διαφάνεια το προφίλ της κάθε εταιρείας.
Η ανάγκη ενίσχυσης της εγχώριας αμυντικής βιομηχανίας είναι υπαρκτή και κρίσιμη. Ωστόσο, δεν μπορεί να βασίζεται σε μια τεχνητή εικόνα ανάπτυξης, βασισμένη σε εταιρείες που υπάρχουν μόνο «στα χαρτιά» ή στις ιστοσελίδες τους.
Η διαφάνεια, ο έλεγχος και η σαφής κατηγοριοποίηση θα διασφαλίσουν ότι η βιομηχανία εκπροσωπείται από υγιή σχήματα που μπορούν να συμβάλουν ουσιαστικά στην άμυνα και την ασφάλεια της χώρας.
*Ex. Vice President at Hellenic Aerospace Industry SA, Secretary General Hellenic Aerospace & Defense Industries Group
